Sâu đục quả là một trong những mối nguy hại lớn nhất đối với các loại cây ăn quả, gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất nông nghiệp. Chúng tấn công vào bên trong quả, khiến cho quả bị thối rữa, mất giá trị thương phẩm và ảnh hưởng đến năng suất thu hoạch. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về sâu đục quả, cách nhận biết, phương pháp diệt trừ hiệu quả và các biện pháp bảo vệ cây trồng khỏi sự tấn công của chúng. Hãy cùng tham khảo để bảo vệ vườn cây và nâng cao năng suất mùa màng!
Sâu đục quả là tên gọi chung cho nhiều loài sâu hại thuộc các bộ cánh vẩy (Lepidoptera), ruồi (Diptera) và bọ cánh cứng (Coleoptera) tấn công trên nhiều loại cây trồng khác nhau, gây hại cho quả, làm giảm năng suất và chất lượng thu hoạch.
Trưởng thành
Là bướm đêm có kích thước nhỏ, sải cánh từ 20-30 mm.
Màu sắc đa dạng, tùy theo loài: vàng, nâu, xám, đen.
Trên cánh thường có các đốm hoặc vệt màu khác nhau.
Râu dài, mảnh, bằng nhau ở cả hai giới.
Miệng nhỏ, dạng ống hút, không cắn xé.
6 chân, gồm 1 cặp chân trước và 2 cặp chân sau.
Ấu trùng
Sâu non màu trắng hoặc hồng nhạt, mình mềm, nhăn nheo.
Đầu nâu, có các đốt phân đốt rõ ràng.
Trên thân có nhiều lông gai nhỏ, mọc rải rác.
6 chân ngực và 4 chân bụng.
Hàm khỏe, có khả năng cắn xé vỏ quả.
Nhộng
Màu nâu nhạt, hình bầu dục.
Bao bọc bởi lớp kén mỏng.
Thường được hình thành trong hoặc trên vỏ quả.
Vòng đời của sâu đục quả, còn gọi là sâu đục trái, trải qua bốn giai đoạn chính: Trứng, ấu trùng (sâu non), nhộng và trưởng thành (bướm).
Trứng
Trứng sâu đục quả thường được đẻ rải rác hoặc thành cụm nhỏ trên vỏ trái hoặc cành cây gần trái.
Trứng có màu trắng hoặc vàng nhạt, hình bầu dục, đường kính khoảng 0,5 mm.
Sau 2-4 ngày, trứng nở thành ấu trùng.
Ấu trùng (sâu non)
Sâu non mới nở có màu trắng sữa, đầu nâu, sau chuyển sang màu hồng nhạt.
Sâu non có 5 lứa tuổi, mỗi lứa tuổi kéo dài khoảng 4-7 ngày.
Sâu non đục vào trái cây để ăn thịt, tạo thành những đường đục ngoằn ngoèo bên trong quả.
Khi trưởng thành, ấu trùng có thể dài tới 2 cm.
Nhộng
Khi đủ sức phát triển, ấu trùng ngừng ăn và đục lỗ ra ngoài để nhả tơ và tạo kén.
Kén có màu nâu hoặc vàng, hình bầu dục, được treo trên lá hoặc cành cây.
Giai đoạn nhộng kéo dài khoảng 7-10 ngày.
Trưởng thành (bướm)
Sau khi hoàn thành giai đoạn nhộng, bướm chui ra khỏi kén.
Bướm có màu nâu hoặc xám, sải cánh khoảng 3-5 cm.
Bướm trưởng thành không ăn và chỉ giao phối để đẻ trứng.
Sau khi đẻ trứng, bướm chết.
Tổng thời gian
Vòng đời của sâu đục quả hoàn thành tron
Sâu đục quả cam (Citripestis leucographus)
Sâu đục quả bưởi (Citrinopteryx phaeopteryx)
Sâu đục quả xoài (Cryptophlebia ombrodelta)
Sâu đục quả ổi (Conopomorpha cramerella)
Sâu đục quả mận (Grapholithes molesta)
Sâu đục quả, còn gọi là sâu đục trái, là tên gọi chung cho nhiều loài thuộc họ Bướm đêm (Noctuidae). Chúng có nhiều loại, mỗi loại có tập tính và hình thái khác nhau, nhưng nhìn chung, chúng đều có những đặc điểm chung sau.
Sâu đục quả hoạt động chủ yếu vào ban đêm, ban ngày thường ẩn mình trong trái cây, dưới vỏ cây hoặc trong đất.
Sâu đục quả có khả năng di chuyển khá nhanh và linh hoạt. Chúng có thể bò trên cành cây, lá cây và leo lên cây cao.
Một số loài sâu đục quả có khả năng nhả tơ để di chuyển hoặc để tạo kén.
Sâu đục quả là loài ăn thịt quả. Chúng đục vào trái cây để ăn thịt, tạo thành những đường đục ngoằn ngoèo bên trong quả.
Sâu đục quả có thể ăn nhiều loại trái cây khác nhau, bao gồm xoài, ổi, bưởi, cam,…
Sâu đục quả có khả năng ăn rất nhiều, do đó, chúng có thể gây hại nghiêm trọng cho trái cây.
Sâu đục quả sinh sản bằng cách đẻ trứng.
Bướm trưởng thành thường đẻ trứng rải rác hoặc thành cụm nhỏ trên vỏ trái hoặc cành cây gần trái.
Trứng sâu đục quả thường nở sau 2-4 ngày.
Một số loài sâu đục quả có khả năng ngụy trang thành vỏ trái cây để tránh bị kẻ thù phát hiện.
Một số loài sâu đục quả có khả năng phát ra âm thanh để thu hút bạn tình hoặc để đe dọa kẻ thù.
Sâu đục quả là thức ăn ưa thích của nhiều loài chim và động vật có vú.
Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết sự tấn công của sâu đục quả.
Lỗ đục nhỏ:Dấu hiệu dễ nhận biết nhất là sự xuất hiện của những lỗ đục nhỏ trên vỏ quả, thường có đường kính từ 2-5 mm. Lỗ đục do ấu trùng đục vào để ăn bên trong quả.
Chảy nhựa:Quanh các lỗ đục thường có hiện tượng chảy nhựa màu trắng hoặc vàng, đây là nhựa do cây tiết ra để tự bảo vệ.
Phân sâu:Phân của ấu trùng thường xuất hiện dưới dạng những hạt màu nâu đen, li ti xung quanh lỗ đục hoặc trên vỏ quả.
Quả bị thối rữa:Khi ấu trùng đục sâu vào bên trong quả, quả sẽ bị thối rữa dần từ trong ra ngoài, vỏ quả chuyển sang màu nâu hoặc đen và rụng khỏi cành.
Lá bị dập nát:Ấu trùng non của một số loài sâu đục quả có thể ăn lá non, khiến lá bị dập nát, xé rách.
Tổ kén:Một số loài sâu đục quả tạo kén trên cành hoặc lá cây để hóa nhộng.
Bướm trưởng thành:Có thể bắt gặp bướm trưởng thành bay lượn xung quanh vườn cây vào ban đêm, đặc biệt là vào mùa sâu phát triển mạnh.
Thiên địch bị tấn công:Một số loài thiên địch của sâu đục quả như ong ký sinh, kiến,… cũng bị tấn công, khiến số lượng thiên địch giảm sút.
Dưới đây là một số cách diệt trừ sâu đục hiệu quả.
Sử dụng các chế phẩm sinh học:Dùng các chế phẩm sinh học như nấm Beauveria bassiana, Bacillus thuringiensis để tiêu diệt sâu non.
Sử dụng bẫy pheromone:Dùng bẫy pheromone để thu hút và tiêu diệt ruồi trưởng thành, hạn chế sự phát triển của thế hệ sau.
Sử dụng thuốc trừ sâu:Sử dụng thuốc trừ sâu hóa học khi cần thiết, lựa chọn thuốc có tính chọn lọc cao, ít độc hại cho môi trường và con người.
Phun thuốc đúng thời điểm:Phun thuốc vào giai đoạn sâu non mới nở, khi sâu còn ở giai đoạn đầu của vòng đời.
Tuân thủ nguyên tắc 4 đúng:Đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời điểm và đúng cách.
Dưới đây là một số biện pháp phòng trừ sâu đục quả.
Loại bỏ cỏ dại và cành tàng già cỗi:Việc loại bỏ cỏ dại và cành tàng già cỗi không chỉ giúp làm đẹp vườn mà còn ngăn ngừa sự phát triển của sâu bệnh. Cỏ dại là nơi ẩn náu lý tưởng cho nhiều loại côn trùng gây hại, vì vậy, việc loại bỏ chúng là rất quan trọng. Ngoài ra, cành tàng già cỗi thường là nơi cư trú của các loài sâu bệnh, do đó, cắt tỉa chúng sẽ giúp cây phát triển mạnh mẽ hơn.
Thu gom và tiêu hủy tàn dư cây trồng sau thu hoạch:Sau mỗi mùa thu hoạch, việc thu gom và tiêu hủy tàn dư cây trồng là bước cần thiết để hạn chế nơi cư trú và sinh sản của sâu bệnh. Các tàn dư này nếu không được xử lý kịp thời sẽ trở thành nguồn lây nhiễm bệnh cho cây trồng ở mùa vụ sau.
Tạo điều kiện thông thoáng cho vườn cây:Vệ sinh vườn tược thường xuyên sẽ giúp tạo điều kiện thông thoáng cho vườn cây, giúp cây cối hấp thụ ánh sáng và chất dinh dưỡng tốt hơn. Điều này không chỉ cải thiện năng suất cây trồng mà còn làm giảm nguy cơ mắc các loại bệnh do vi khuẩn và nấm mốc.
Bảo vệ và khuyến khích các loài thiên địch:Thiên địch là những loài côn trùng có ích giúp tiêu diệt sâu bệnh hại. Các loài như ong, kiến, bọ rùa,… đều đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát số lượng sâu đục quả. Do đó, cần bảo vệ và tạo điều kiện thuận lợi để chúng phát triển bằng cách không sử dụng thuốc trừ sâu hóa học bừa bãi và cung cấp nơi cư trú cho chúng.
Trồng xen các loại cây có hoa:Việc trồng xen các loại cây có hoa trong vườn sẽ thu hút các loài thiên địch đến tìm kiếm mật và phấn hoa. Những loài cây này không chỉ làm đẹp vườn mà còn là nguồn thức ăn quan trọng cho các thiên địch, giúp duy trì và phát triển quần thể thiên địch trong vườn.
Hiệu quả của bẫy pheromone:Bẫy pheromone là một công cụ hữu hiệu trong việc kiểm soát số lượng bướm trưởng thành, hạn chế sự sinh sản của sâu bệnh. Bẫy này hoạt động bằng cách phát tán mùi hương pheromone để thu hút bướm vào bẫy, từ đó giảm số lượng sâu đục quả trong vườn.
Cách sử dụng bẫy pheromone:Đặt bẫy pheromone ở những vị trí chiến lược trong vườn, đặc biệt là những nơi có mật độ sâu bệnh cao. Kiểm tra và thay thế bẫy định kỳ để đảm bảo hiệu quả cao nhất.
Lợi ích của việc bao trái:Bao trái là biện pháp bảo vệ trực tiếp, giúp ngăn chặn sâu đục quả xâm nhập và gây hại. Việc bao trái không chỉ bảo vệ quả mà còn giúp giảm thiểu việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng và môi trường.
Cách thực hiện bao trái:Sử dụng túi lưới hoặc bao giấy để bao quanh trái cây khi chúng bắt đầu phát triển. Đảm bảo túi bao không quá chặt để không gây hại cho quả, nhưng cũng không quá lỏng để sâu bệnh không thể xâm nhập. Kiểm tra túi bao thường xuyên và thay thế khi cần thiết để đảm bảo hiệu quả bảo vệ.
Sâu đục quả là mối nguy hại lớn đối với cây ăn quả, tuy nhiên, với những kiến thức và biện pháp phòng trừ hiệu quả được chia sẻ trong bài viết này, bạn hoàn toàn có thể bảo vệ vườn cây của mình khỏi sự tấn công của chúng. Hãy áp dụng ngay những biện pháp phù hợp để giữ cho cây trồng luôn khỏe mạnh và mang lại năng suất cao. Đừng quên chia sẻ bài viết này đến bạn bè và người thân để cùng nhau bảo vệ vườn cây và nâng cao năng suất mùa màng!
Address: Nhà A3, Tầng 4, trường ĐH sư phạm – Phường Dịch Vọng Hậu – Quận Cầu Giấy – Hà Nội - Việt Nam
Phone: 0938888443
E-Mail: contact@dongvat.edu.vn