Triệu chứng bệnh cầu trùng ở chó – Dấu hiệu cần chú ý

• Tác giả Nhật Anh
• 2024.08.28

Bệnh cầu trùng ở chó là một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng do ký sinh trùng Coccidia gây ra, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của thú cưng. Loại ký sinh trùng này thường xâm nhập vào cơ thể qua việc ăn phải thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm, gây ra các triệu chứng như tiêu chảy, nôn mửa, và giảm cân nhanh chóng. 

Tìm hiểu về bệnh cầu trùng ở chó

Bệnh cầu trùng ở chó, còn được biết đến với tên gọi Coccidiosis, là một loại nhiễm trùng ký sinh nghiêm trọng, gây ra bởi một nhóm vi sinh vật ký sinh thuộc chi Coccidium. Các ký sinh trùng này xâm nhập vào cơ thể chó và gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của chúng.

Coccidiosis thường dẫn đến triệu chứng tiêu chảy nghiêm trọng, phân nước kèm theo dịch nhầy. Chó bị nhiễm bệnh có thể trải qua tình trạng phân lỏng liên tục, khiến cơ thể mất nước và điện giải, dẫn đến sự suy yếu rõ rệt. 

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây tổn thương nặng nề cho niêm mạc đường ruột, làm suy giảm chức năng tiêu hóa của chó. Trong những trường hợp nghiêm trọng, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng sức khỏe nguy hiểm khác, làm giảm chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể của chó.

Bệnh cầu trùng không chỉ ảnh hưởng đến chó mà còn có thể gây hại cho mèo và một số loài động vật khác. Do đó, việc nắm vững kiến thức về bệnh và các biện pháp phòng ngừa, chẩn đoán, cũng như điều trị kịp thời là rất quan trọng. Các biện pháp chăm sóc y tế đúng cách và môi trường sống vệ sinh sạch sẽ có thể giúp ngăn ngừa sự lây lan của bệnh và bảo vệ sức khỏe của thú cưng.

Nguyên nhân gây bệnh cầu trùng ở chó

Bệnh cầu trùng ở chó, hay còn gọi là Coccidiosis, chủ yếu lây lan qua sự tiếp xúc với các nguồn lây nhiễm chứa ký sinh trùng Coccidium. Chó con, đặc biệt, có nguy cơ cao mắc bệnh khi tiếp xúc với phân của mẹ hoặc các con chó khác đã bị nhiễm trùng. Các ký sinh trùng cầu trùng thường có mặt trong phân của chó bị bệnh, và khi chó con tiếp xúc với phân này, chúng có thể bị nhiễm trùng ngay từ giai đoạn sơ sinh.

Ký sinh trùng cầu trùng xâm nhập và phát triển trong hệ tiêu hóa của chó con, đặc biệt là trong ruột non, gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như tiêu chảy phân nước có lẫn dịch nhầy. Thời gian ủ bệnh kéo dài khoảng 13 ngày, và trong khoảng thời gian này, ký sinh trùng tiếp tục phát triển và gây tổn thương niêm mạc đường ruột.

Ngoài việc lây từ chó mẹ sang chó con, bệnh cầu trùng cũng có thể lây lan qua tiếp xúc gần gũi với các con chó đã bị nhiễm bệnh. Các phương tiện vận chuyển hoặc cơ sở thú y cũng có thể trở thành nguồn lây nhiễm nếu không được vệ sinh sạch sẽ và khử trùng đúng cách.

Mặc dù đa số trường hợp bệnh cầu trùng chỉ ở mức độ nhẹ và không gây nguy hiểm nghiêm trọng, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến tiêu chảy ra máu, mất nước nghiêm trọng, và làm giảm sức đề kháng của chó. 

Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các loại ký sinh trùng, vi khuẩn và virus khác xâm nhập vào cơ thể, gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn và có thể dẫn đến tử vong. Phân thải của chó mắc bệnh chứa ký sinh trùng cũng góp phần lây lan bệnh cho chó khác, ảnh hưởng đến nhiều lứa tuổi và làm tăng nguy cơ bùng phát dịch trong cộng đồng chó.

Chó con khi mới sinh ra thường không bị nhiễm cầu trùng trong đường ruột. Tuy nhiên, chúng có thể bị nhiễm bệnh khi tiếp xúc với phân của mẹ, trong đó có chứa noãn nang của cầu trùng. Khi tiếp xúc, các noãn nang này xâm nhập vào cơ thể chó con và phát triển trong đường ruột, gây ra bệnh cầu trùng.

Ngoài việc lây nhiễm từ mẹ, bệnh cầu trùng cũng có thể lây lan từ chó này sang chó khác qua nhiều con đường khác nhau. Các con đường lây truyền bao gồm tiếp xúc trực tiếp giữa các con chó, qua các phương tiện vận chuyển, hoặc thông qua các cơ sở y tế và điều trị nơi bệnh được điều trị.

Xem thêm: Triệu chứng bệnh viêm tụy cấp ở chó và cách xử lý kịp thời

Triệu chứng của bệnh cầu trùng ở chó

Bệnh cầu trùng ở chó có thời gian ủ bệnh khoảng từ 5 đến 7 ngày. Trong giai đoạn này, chó có thể không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, nhưng khi bệnh phát triển, các dấu hiệu sau đây thường xuất hiện:

Mệt mỏi và suy giảm sức khỏe: Chó thường trở nên ủ rũ, ít vận động và ăn uống không ngon miệng. Chúng có thể uống nhiều nước hơn bình thường nhằm bù đắp lượng nước mất đi do tiêu chảy.

Tiêu chảy: Đây là triệu chứng chính và có thể dao động từ mức độ nhẹ đến rất nghiêm trọng, tùy thuộc vào mức độ của bệnh. Phân của chó bị bệnh cầu trùng thường có màu nhạt và có thể lẫn máu cũng như dịch nhầy, đặc biệt trong các trường hợp bệnh nặng.

Tăng thân nhiệt và các biểu hiện khác: Chó bị bệnh cầu trùng có thể có thân nhiệt tăng nhẹ, kèm theo triệu chứng nôn mửa, tiểu dắt và hành vi cào cấu, loạng choạng.

Giai đoạn nặng: Trong giai đoạn cuối của bệnh, chó có thể bị thiếu máu nghiêm trọng, nằm bẹp, kiệt sức và có nguy cơ tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Khả năng hồi phục: Nếu bệnh không kèm theo sự phát triển của các vi khuẩn hoặc virus khác, triệu chứng của bệnh cầu trùng có thể giảm dần và chó thường hồi phục sau khoảng 2 tuần. Một số trường hợp bệnh có thể tự khỏi mà không cần điều trị, và bệnh cầu trùng thường được gọi là bệnh tự giới hạn.

Chẩn đoán khó khăn: Sau khi xuất hiện triệu chứng lâm sàng, việc phát hiện noãn nang (cyst) có thể gặp khó khăn. Noãn nang thường không được thải ra ngay lập tức và có thể tồn tại trong phân của chó đã hồi phục trong nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng, gây khó khăn trong việc chẩn đoán chính xác.

Xem thêm: Cách nhận biết và điều trị bệnh giun đũa ở chó hiệu quả

Dịch tễ học của bệnh cầu trùng ở chó

Tốc độ phát triển và ảnh hưởng: Bệnh cầu trùng ở chó phát triển khá nhanh và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của động vật. Khi mắc bệnh, chó có thể gặp phải các triệu chứng nghiêm trọng và bệnh tình có thể tiến triển nhanh chóng, dẫn đến tình trạng sức khỏe suy giảm đáng kể.

Khả năng lây lan: Bệnh cầu trùng có khả năng lây lan nhanh chóng và có thể trở thành dịch trong cộng đồng chó nếu không được kiểm soát kịp thời. Sự lây lan này thường xảy ra khi các điều kiện vệ sinh kém và môi trường nuôi dưỡng không đảm bảo, tạo cơ hội cho ký sinh trùng phát triển và lây truyền.

Đối tượng dễ bị nhiễm: Chó non, đặc biệt là những con dưới 2 tháng tuổi, rất dễ bị nhiễm bệnh cầu trùng và thường phát triển bệnh nhanh hơn và nặng nề hơn so với chó trưởng thành. Hệ miễn dịch của chó con còn yếu và chưa phát triển đầy đủ, làm cho chúng dễ bị ảnh hưởng bởi bệnh hơn.

Chó trưởng thành: Mặc dù chó trưởng thành và những con chó càng già thì các triệu chứng của bệnh thường ít nghiêm trọng hơn, nhưng chúng vẫn có khả năng mang trùng và thải mầm bệnh ra môi trường qua phân. Điều này làm cho chúng trở thành nguồn bệnh nguy hiểm, đặc biệt đối với chó non, vì chúng có thể lây nhiễm bệnh cho các con chó còn yếu và dễ bị bệnh hơn.

Nguồn bệnh từ môi trường và động vật hoang dã: Môi trường ô nhiễm, nơi có mầm bệnh và sự hiện diện của các động vật hoang dã mang trùng là những nguồn bệnh thứ hai cần chú ý. Các động vật hoang dã có thể mang mầm bệnh và làm tăng nguy cơ lây lan bệnh cầu trùng trong cộng đồng chó.

Yếu tố thúc đẩy bệnh: Các yếu tố như điều kiện nuôi dưỡng kém, vệ sinh môi trường không đảm bảo, cũng như sự hiện diện của các bệnh truyền nhiễm khác hoặc bệnh mãn tính ở đường hô hấp có thể làm cho bệnh cầu trùng trở nên nghiêm trọng hơn. Những yếu tố này làm giảm khả năng chống chịu của động vật đối với bệnh và thúc đẩy sự phát triển của ký sinh trùng.

Thời điểm dễ bùng phát: Bệnh cầu trùng có thể xảy ra quanh năm, nhưng nó thường dễ bùng phát hơn vào những tháng có thời tiết nóng ẩm và mưa nhiều. Điều kiện thời tiết này tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển của ký sinh trùng và làm tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh.

Tìm hiểu thêm: Bệnh sốt ở chó – Những điều cần biết để đảm bảo sức khỏe

Chẩn đoán bệnh cầu trùng ở chó

Để chẩn đoán bệnh cầu trùng ở chó, các bác sĩ thú y thường tiến hành một số xét nghiệm và phương pháp cụ thể để xác định sự hiện diện của ký sinh trùng gây bệnh. Dưới đây là các bước chính trong quá trình chẩn đoán:

Xét nghiệm phân: Phương pháp chính để xác định bệnh cầu trùng là thực hiện xét nghiệm phân. Trong xét nghiệm này, mẫu phân của chó sẽ được thu thập và quan sát dưới kính hiển vi để tìm kiếm sự hiện diện của noãn bào (oocyst). 

Noãn bào là các dạng bào tử của ký sinh trùng cầu trùng và chúng nhỏ hơn nhiều so với trứng của các loại giun đường ruột khác, vì vậy cần phải thực hiện việc quan sát một cách cẩn thận và chính xác.

Sử dụng dung dịch tuyển nổi: Để tăng cường khả năng phát hiện noãn bào trong phân, bác sĩ thường sử dụng dung dịch tuyển nổi, chẳng hạn như dung dịch kẽm sulfat. Phương pháp này giúp làm nổi các noãn bào lên khỏi phần còn lại của mẫu phân, làm cho việc quan sát dưới kính hiển vi dễ dàng hơn và chính xác hơn.

Xét nghiệm máu: Trong một số trường hợp, đặc biệt là khi nhiễm trùng do các loại ký sinh trùng cầu trùng ít phổ biến hơn hoặc khi có triệu chứng không rõ ràng, xét nghiệm máu có thể được sử dụng. Xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện các dấu hiệu của sự nhiễm trùng hoặc tổn thương do ký sinh trùng, mặc dù nó không phải là phương pháp chính để chẩn đoán cầu trùng.

Điều trị bệnh cầu trùng ở chó

Khi điều trị bệnh cầu trùng ở chó, việc sử dụng thuốc và các phương pháp hỗ trợ đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát tình trạng nhiễm trùng và giúp thú cưng hồi phục sức khỏe. Dưới đây là một số liệu trình điều trị phổ biến và hiệu quả:

Sulfaguanidine: Sử dụng Sulfaguanidine với liều lượng 180 mg trên mỗi kg trọng lượng cơ thể của chó, cho uống liên tục trong 5 ngày. Đây là một loại thuốc kháng sinh thuộc nhóm sulfonamid, giúp kiểm soát sự sinh sản của ký sinh trùng cầu trùng trong ruột.

Sulfapiridazine: Liều dùng của Sulfapiridazine là 180 mg trên mỗi kg trọng lượng cơ thể, cho uống trong 5 ngày. Thuốc này cũng thuộc nhóm sulfonamid và có tác dụng tương tự như Sulfaguanidine, giúp kiểm soát nhiễm trùng.

Kết hợp Sulfaguanidine và Sulfapiridazine: Một phương pháp điều trị khác là kết hợp Sulfaguanidine với liều 120 mg trên mỗi kg trọng lượng cơ thể và Sulfapiridazine với liều 120 mg trên mỗi kg trọng lượng cơ thể, cho uống trong 5 ngày liên tục. Phương pháp này có thể giúp tăng cường hiệu quả điều trị.

Sulfadimethoxine và Trimethoprim-Sulfadiazine: Cả hai loại thuốc này đều có hiệu quả trong việc điều trị và phòng ngừa bệnh cầu trùng. Sulfadimethoxine (thương hiệu Albon®) và Trimethoprim-Sulfadiazine (thương hiệu Tribrissen®) được sử dụng với liều 180 mg trên mỗi kg trọng lượng cơ thể, cho uống trong 5 ngày. Chúng có khả năng ức chế sự sinh sản của cầu trùng và hỗ trợ điều trị bệnh.

Nitrofurazone: Đối với Nitrofurazone, liều dùng là 20 mg trên mỗi kg trọng lượng cơ thể, cho uống trong 5 ngày. Nitrofurazone giúp kiểm soát sự phát triển của ký sinh trùng, mặc dù không tiêu diệt chúng hoàn toàn.

Các loại thuốc này không giết chết trực tiếp cầu trùng nhưng có tác dụng kìm hãm sự sinh sản của chúng, giúp giảm số lượng ký sinh trùng trong ruột và tạo điều kiện cho cơ thể sản sinh kháng thể chống lại bệnh. Việc loại bỏ cầu trùng khỏi cơ thể có thể không diễn ra nhanh chóng và cần thời gian để kháng thể phát triển và di chuyển đến các cơ quan liên quan.

Các biện pháp hỗ trợ điều trị

Chống mất nước: Việc cung cấp đủ nước và các dung dịch điện giải là rất quan trọng để chống lại tình trạng mất nước do tiêu chảy nặng, giúp cơ thể chó duy trì cân bằng nước và điện giải.

Cầm máu: Nếu chó bị tiêu chảy ra máu, cần thực hiện các biện pháp cầm máu và kiểm soát tình trạng chảy máu để ngăn ngừa mất máu nghiêm trọng.

Tăng cường sức đề kháng: Đảm bảo cung cấp đầy đủ dinh dưỡng và hỗ trợ hệ miễn dịch của chó để giúp cơ thể chống lại sự nhiễm trùng và phục hồi nhanh chóng.

Liệu trình điều trị bệnh cầu trùng thường kéo dài từ 1 đến 3 tuần, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và phản ứng của chó với thuốc. Việc theo dõi cẩn thận và duy trì sự chăm sóc thích hợp là cần thiết để đạt được kết quả điều trị tốt nhất.

Phòng ngừa bệnh cầu trùng ở chó

Bệnh cầu trùng là một bệnh nhiễm trùng ký sinh nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của chó, và việc phòng ngừa bệnh này là vô cùng quan trọng để bảo vệ thú cưng của bạn. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả để giảm nguy cơ mắc bệnh cầu trùng:

Quản lý phân của chó: Cầu trùng lây lan chủ yếu qua phân của động vật bị nhiễm bệnh, vì vậy việc quản lý và xử lý phân của chó là rất quan trọng. Cần phải thường xuyên dọn dẹp và loại bỏ tất cả phân chó để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm. Phân cần được thu gom và xử lý đúng cách để ngăn ngừa sự phát tán của ký sinh trùng ra môi trường.

Vệ sinh chuồng nuôi: Đảm bảo khu vực nuôi chó luôn sạch sẽ và không bị ô nhiễm bởi phân. Cần duy trì điều kiện vệ sinh tốt bằng cách làm sạch thường xuyên và tránh để thức ăn và nước uống bị vấy bẩn bởi phân. Cung cấp nước sạch và thức ăn đảm bảo chất lượng cho chó là một phần quan trọng của việc phòng ngừa bệnh cầu trùng.

Sát trùng và vệ sinh: Không phải tất cả các loại thuốc sát trùng đều có tác dụng chống lại cầu trùng. Để tiêu diệt cầu trùng, các phương pháp hiệu quả bao gồm đốt phân, hấp ướt, hoặc sử dụng dung dịch nước sôi và dung dịch amoniac loãng. Việc đông lạnh không tiêu diệt được cầu trùng, do đó cần chú ý đến các phương pháp vệ sinh khác để kiểm soát sự lây lan của bệnh.

Kiểm soát côn trùng và loài gặm nhấm: Gián và ruồi có thể mang cầu trùng từ nơi này đến nơi khác, gây nguy cơ lây lan bệnh. Do đó, cần thực hiện các biện pháp kiểm soát côn trùng để ngăn ngừa chúng tiếp xúc với phân hoặc khu vực nuôi chó. 

Đồng thời, chuột và các loài động vật gặm nhấm khác cũng có thể ăn phải cầu trùng và sau đó bị chó giết và ăn thịt, làm tăng nguy cơ lây bệnh. Việc kiểm soát chặt chẽ côn trùng và loài gặm nhấm là rất quan trọng để phòng ngừa bệnh cầu trùng.

Theo dõi và điều trị kịp thời: Thường xuyên theo dõi sức khỏe của chó và thực hiện kiểm tra định kỳ để phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng nào. Nếu phát hiện chó có triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh cầu trùng, cần đưa chúng đến bác sĩ thú y ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Bệnh cầu trùng ở chó là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần được chú ý và điều trị kịp thời để bảo vệ sức khỏe của thú cưng. Bằng cách duy trì vệ sinh môi trường sống sạch sẽ và theo dõi tình trạng sức khỏe của chó, bạn sẽ giúp chúng tránh khỏi bệnh cầu trùng và có một cuộc sống khỏe mạnh.

---