Bệnh cầu trùng ở gà – Nguyên nhân và cách phòng tránh

• Tác giả Nhật Anh
• 2024.08.31

Bệnh cầu trùng ở gà là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến và nghiêm trọng trong chăn nuôi gia cầm, đặc biệt là đối với các trang trại gà quy mô lớn. Nguyên nhân gây ra bệnh này là do ký sinh trùng coccidia, và nó có thể dẫn đến tình trạng tiêu chảy, suy dinh dưỡng, và thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây bệnh cầu trùng ở gà

Bệnh cầu trùng (coccidiosis) ở gà là một bệnh ký sinh trùng phổ biến, gây ra bởi các loại ký sinh trùng thuộc giống Eimeria. Bệnh này chủ yếu ảnh hưởng đến đường tiêu hóa của gà, gây ra các triệu chứng nghiêm trọng và ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và năng suất của đàn gà. 

Bệnh cầu trùng do nhiều loại ký sinh trùng thuộc giống Eimeria gây ra. Các loài Eimeria khác nhau có thể gây nhiễm trùng ở các phần khác nhau của đường tiêu hóa gà, chẳng hạn như ruột non, ruột già và kết tràng. 

Sự phát triển và lây lan của các ký sinh trùng này dẫn đến viêm nhiễm và tổn thương nghiêm trọng ở niêm mạc ruột. Khi ký sinh trùng sinh sôi trong ruột, chúng xâm nhập vào tế bào ruột, gây ra sự tổn thương mô và giảm khả năng hấp thu dưỡng chất, từ đó làm suy giảm sức khỏe chung của gà.

Môi trường nuôi dưỡng gà đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và lây lan của bệnh cầu trùng. Nếu chuồng trại không được dọn dẹp thường xuyên, phân gà tích tụ và nước uống bị ô nhiễm sẽ tạo điều kiện lý tưởng cho ký sinh trùng Eimeria phát triển. 

Phân gà chứa trứng của ký sinh trùng có thể lây lan nhanh chóng qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp, từ đó gây nhiễm trùng cho toàn bộ đàn gà.

Việc nuôi gà với mật độ cao làm tăng nguy cơ lây lan bệnh cầu trùng. Khi nhiều con gà sống trong một không gian chật hẹp, việc phân gà không thể được làm sạch kịp thời, và các con gà tiếp xúc gần gũi với nhau dễ dàng lây nhiễm ký sinh trùng. 

Môi trường đông đúc không chỉ làm gia tăng tiếp xúc giữa các con gà mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc lây lan nhanh chóng của bệnh. Gà không được cung cấp thức ăn và nước uống chất lượng có thể dẫn đến suy giảm sức khỏe và khả năng miễn dịch. 

Khi chế độ ăn uống không đủ chất dinh dưỡng hoặc nước uống bị ô nhiễm, hệ miễn dịch của gà sẽ yếu đi, làm cho chúng dễ bị nhiễm bệnh hơn. Sức khỏe kém và hệ miễn dịch yếu làm giảm khả năng chống lại các ký sinh trùng, khiến bệnh cầu trùng dễ dàng phát triển.

Thiếu các biện pháp phòng ngừa và quản lý thích hợp làm tăng nguy cơ mắc bệnh cầu trùng. Việc không sử dụng thuốc kháng cầu trùng theo chỉ định, không thực hiện kiểm tra định kỳ sức khỏe gà, và không áp dụng các biện pháp phòng ngừa như vệ sinh chuồng trại và quản lý môi trường có thể dẫn đến sự gia tăng nguy cơ mắc bệnh. 

Sự thiếu sót trong việc quản lý và phòng ngừa không chỉ làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh mà còn làm cho việc điều trị trở nên khó khăn hơn. 

Tóm lại, để phòng ngừa và kiểm soát bệnh cầu trùng, cần duy trì môi trường nuôi dưỡng sạch sẽ, quản lý mật độ nuôi hợp lý, cung cấp chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, và thực hiện các biện pháp phòng ngừa như sử dụng thuốc kháng cầu trùng khi cần thiết. 

Việc quản lý tốt và kiểm soát môi trường nuôi dưỡng là yếu tố quan trọng trong việc ngăn chặn sự phát triển của bệnh cầu trùng ở gà.

Con đường lây nhiễm bệnh cầu trùng ở gà

Bệnh cầu trùng ở gà, do các loại ký sinh trùng thuộc giống Eimeria gây ra, là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trong ngành chăn nuôi gia cầm. Bệnh này có thể dẫn đến giảm năng suất, tăng chi phí điều trị, và trong trường hợp nghiêm trọng có thể gây tử vong cho gà.

Con đường lây truyền qua thức ăn và nước uống

Oocyst là giai đoạn trứng của ký sinh trùng Eimeria, và nó có thể xuất hiện trong thức ăn và nước uống của gà. Oocyst từ gà bị bệnh có thể phát tán vào môi trường xung quanh, lẫn vào thức ăn và nước uống. 

Khi gà ăn hoặc uống từ các nguồn này, chúng có nguy cơ cao bị nhiễm bệnh. Oocyst có khả năng sống sót lâu trong môi trường bên ngoài, đặc biệt là trong điều kiện ẩm ướt và mát mẻ. Điều này giúp chúng dễ dàng lây truyền qua thức ăn và nước uống, nhất là khi quản lý vệ sinh kém.

Con đường lây truyền qua phân

Gà bị bệnh bài tiết oocyst qua phân. Những oocyst này có thể tồn tại lâu dài trong phân, thậm chí sau khi phân đã khô. Khi các gà khác tiếp xúc với phân bị nhiễm bệnh, hoặc nếu chúng vô tình ăn phải phân nhiễm, chúng có nguy cơ cao mắc bệnh cầu trùng. 

Phân bị nhiễm có thể bám vào các bề mặt trong chuồng trại, bao gồm sàn, máng ăn, và máng uống, tạo điều kiện cho sự lây lan của bệnh.

Con đường lây truyền qua môi trường

Oocyst có thể bám vào các bề mặt trong chuồng trại, như sàn, tường, máng ăn, máng uống, và các dụng cụ chăm sóc. Khi gà tiếp xúc với những bề mặt này, đặc biệt là trong điều kiện môi trường ẩm ướt, chúng có thể bị nhiễm bệnh. 

Điều này thường xảy ra khi vệ sinh chuồng trại không được thực hiện đúng cách hoặc khi các biện pháp kiểm soát vệ sinh không đủ hiệu quả. Môi trường bị ô nhiễm không chỉ làm tăng nguy cơ lây truyền mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của oocyst.

Con đường lây truyền qua tiếp xúc với gà bị bệnh

Các gà bị bệnh có thể lây lan oocyst cho các gà khác qua tiếp xúc trực tiếp. Điều này có thể xảy ra khi các gà tiếp xúc với nhau hoặc khi gà bị bệnh dùng chung các dụng cụ như máng ăn và máng uống với gà khỏe mạnh. Ngoài ra, oocyst có thể lây truyền gián tiếp thông qua các vật dụng bị nhiễm bệnh, như quần áo, giày dép, và các thiết bị chăm sóc.

Để kiểm soát bệnh cầu trùng hiệu quả, việc duy trì vệ sinh tốt trong chuồng trại là rất quan trọng. Điều này bao gồm việc làm sạch và khử trùng các bề mặt và dụng cụ, quản lý phân đúng cách, và cung cấp thức ăn và nước uống sạch cho gà. 

Đồng thời, việc sử dụng thuốc chống cầu trùng theo hướng dẫn của bác sĩ thú y cũng là một phần quan trọng trong việc ngăn ngừa và điều trị bệnh cầu trùng ở gà.

Cách điều trị bệnh cầu trùng ở gà

Điều trị bệnh cầu trùng ở gà là một quá trình quan trọng để đảm bảo sức khỏe của đàn gia cầm và giảm thiểu thiệt hại kinh tế. Bệnh cầu trùng do các loại ký sinh trùng thuộc giống Eimeria gây ra, và việc điều trị yêu cầu sự kết hợp giữa thuốc chống cầu trùng, quản lý môi trường, và chăm sóc sức khỏe tổng thể. 

Có nhiều loại thuốc chống cầu trùng (coccidiostats) có sẵn trên thị trường, mỗi loại có cơ chế tác dụng khác nhau. Việc lựa chọn thuốc cần dựa trên loại Eimeria gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng. Một số thuốc phổ biến bao gồm:

Thuốc Amprolium hoạt động bằng cách ức chế sự hấp thu vitamin B1 của ký sinh trùng, làm giảm khả năng sinh sản và phát triển của chúng. Amprolium thường được pha vào nước uống hoặc thức ăn trong một khoảng thời gian nhất định.

Các thuốc sulfonamide ức chế tổng hợp axit folic, một yếu tố cần thiết cho sự phát triển của ký sinh trùng. Chúng cũng được pha vào nước uống hoặc thức ăn, và liều lượng cần tuân thủ theo chỉ dẫn của nhà sản xuất hoặc bác sĩ thú y.

Toltrazuril và Diclazuril là các thuốc thuộc nhóm triazine, có tác dụng mạnh mẽ và thường được sử dụng trong điều trị các trường hợp nặng. Chúng làm gián đoạn quá trình phát triển của ký sinh trùng trong tế bào ruột.

Để đạt được hiệu quả điều trị cao nhất, cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn về thời gian và liều lượng sử dụng thuốc. Điều này bao gồm việc pha đúng tỷ lệ vào nước uống hoặc thức ăn, và tiếp tục điều trị trong thời gian khuyến cáo. Sử dụng thuốc không đúng cách có thể dẫn đến kháng thuốc và giảm hiệu quả điều trị.

Nước uống sạch là điều cần thiết để ngăn ngừa sự phát triển của oocyst và hỗ trợ sức khỏe tổng thể của gà. Đảm bảo nước uống không bị nhiễm bẩn và thay đổi nước thường xuyên để giữ cho môi trường nước luôn sạch.

Cung cấp thức ăn dinh dưỡng đầy đủ và chất lượng cao giúp cải thiện sức đề kháng của gà. Thức ăn nên được bảo quản ở nơi khô ráo và sạch sẽ, tránh tình trạng bị nhiễm bẩn hoặc ẩm ướt.

Vệ sinh chuồng trại định kỳ là một phần quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh cầu trùng. Loại bỏ phân và làm sạch các bề mặt trong chuồng trại giúp giảm nguy cơ lây lan oocyst. Sử dụng các chất tẩy rửa và khử trùng phù hợp để tiêu diệt oocyst còn sót lại trong môi trường.

Sau khi điều trị, việc triển khai một chương trình phòng ngừa là rất quan trọng để bảo vệ đàn gà khỏi bệnh tái phát. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng thuốc chống cầu trùng định kỳ trong khẩu phần ăn hoặc nước uống của gà.

Theo dõi sức khỏe của đàn gà thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh. Đảm bảo rằng gà có đủ không gian sống, điều kiện môi trường tốt, và các biện pháp chăm sóc sức khỏe đầy đủ.

Đào tạo nhân viên chăn nuôi về cách nhận diện và phòng ngừa bệnh cầu trùng giúp cải thiện việc quản lý và giảm thiểu nguy cơ lây lan bệnh. Việc điều trị bệnh cầu trùng không chỉ đòi hỏi sự can thiệp thuốc mà còn cần một chiến lược toàn diện về quản lý môi trường và chăm sóc gà để đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Trong thời gian điều trị bệnh cầu trùng, cung cấp vitamin và khoáng chất cho gà là rất quan trọng để hỗ trợ hệ miễn dịch và giúp gà phục hồi nhanh chóng. Các loại vitamin như vitamin A, D3, E, và nhóm vitamin B (bao gồm B1, B2, B12) có vai trò quan trọng trong việc cải thiện sức khỏe và khả năng miễn dịch của gà.

Bổ sung các khoáng chất như canxi, phốt pho, và sắt giúp cải thiện sức khỏe tổng thể của gà và hỗ trợ quá trình hồi phục sau bệnh. Đảm bảo gà được cung cấp thức ăn có chất lượng cao và cân đối về dinh dưỡng. 

Thức ăn nên chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết như protein, carbohydrate, và chất béo để hỗ trợ sự phát triển và phục hồi sức khỏe.

Cung cấp thức ăn trong nhiều bữa nhỏ trong ngày để giúp gà dễ dàng tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng. Điều này cũng giúp giảm áp lực lên hệ tiêu hóa của gà đang hồi phục từ bệnh.

Đảm bảo rằng mật độ nuôi gà không quá cao. Mật độ nuôi thấp giúp giảm nguy cơ lây lan bệnh và giúp gà có không gian để di chuyển và tránh tiếp xúc gần gũi với nhau, từ đó giảm khả năng lây nhiễm ký sinh trùng.

Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ cho đàn gà để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh cầu trùng hoặc các vấn đề sức khỏe khác. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại và kiểm soát dịch bệnh hiệu quả hơn.

Trong một số trường hợp, có thể sử dụng vaccine phòng ngừa bệnh cầu trùng. Vaccine giúp kích thích hệ miễn dịch của gà để chống lại ký sinh trùng Eimeria và giảm nguy cơ mắc bệnh.

Sử dụng thuốc phòng như ionophore trong thức ăn giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cầu trùng. Các thuốc này có tác dụng ngăn ngừa sự phát triển của ký sinh trùng trong ruột gà.

Đánh giá phản ứng của gà đối với việc điều trị và điều chỉnh liều lượng thuốc nếu cần thiết. Nếu có dấu hiệu của tác dụng phụ hoặc không có cải thiện, nên liên hệ với bác sĩ thú y để được tư vấn và điều chỉnh phương pháp điều trị.

Dựa trên tình hình bệnh và phản ứng của gà, có thể cần điều chỉnh quy trình nuôi dưỡng, điều kiện vệ sinh, và chế độ dinh dưỡng để cải thiện sức khỏe tổng thể và phòng ngừa bệnh tái phát.

Việc điều trị bệnh cầu trùng cần được thực hiện một cách nghiêm túc và đồng bộ để đảm bảo gà được hồi phục nhanh chóng và hiệu quả. Cần phối hợp với bác sĩ thú y để xây dựng kế hoạch điều trị và phòng ngừa phù hợp với điều kiện cụ thể của từng đàn gà.

Biện pháp phòng tránh bệnh cầu trùng ở gà

Để phòng tránh bệnh cầu trùng ở gà, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa và quản lý hiệu quả là vô cùng quan trọng. Để giảm nguy cơ mắc bệnh cầu trùng, việc dọn dẹp chuồng trại định kỳ là rất quan trọng. 

Loại bỏ phân, chất thải, và các mảnh vụn có thể tạo môi trường lý tưởng cho ký sinh trùng cầu trùng phát triển. Sàn chuồng, vách và các khu vực tiếp xúc nhiều cần được làm sạch kỹ lưỡng để ngăn ngừa sự lây lan của mầm bệnh.

Sau khi dọn dẹp, hãy sử dụng các sản phẩm khử trùng hiệu quả như vôi bột, thuốc sát trùng chuyên dụng hoặc các chế phẩm sinh học để làm sạch khu vực chuồng trại. Việc khử trùng nên được thực hiện thường xuyên và kỹ lưỡng, đặc biệt là ở những khu vực có mật độ cao hoặc tiếp xúc trực tiếp với gà.

Đảm bảo thức ăn cho gà luôn sạch sẽ và không bị ô nhiễm bởi bụi bẩn hoặc phân. Thức ăn nên được bảo quản ở nơi khô ráo, tránh xa các nguồn ô nhiễm. Việc bảo quản đúng cách giúp hạn chế sự phát triển của vi khuẩn và ký sinh trùng, đồng thời giúp cải thiện sức khỏe và năng suất của gà.

Nước uống cho gà phải luôn sạch và không bị ô nhiễm. Thay nước thường xuyên và vệ sinh bình nước để ngăn ngừa sự phát triển của mầm bệnh. Nước uống sạch sẽ không chỉ giúp ngăn ngừa bệnh cầu trùng mà còn góp phần duy trì sức khỏe tổng thể của gà.

Các loại thuốc phòng ngừa coccidia có thể giúp kiểm soát và ngăn ngừa bệnh cầu trùng. Theo chỉ dẫn của bác sĩ thú y, bạn có thể pha thuốc vào nước uống hoặc trộn vào thức ăn cho gà. Việc sử dụng thuốc đúng cách sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe của đàn gà.

Để đảm bảo hiệu quả của thuốc phòng ngừa, hãy thực hiện theo đúng lịch trình và liều lượng mà bác sĩ thú y khuyến nghị. Theo dõi sự thay đổi trong sức khỏe của gà và điều chỉnh liều lượng thuốc nếu cần. Việc tuân thủ đúng hướng dẫn giúp tối ưu hóa hiệu quả phòng ngừa bệnh cầu trùng.

Khi nhập gà mới vào trang trại, hãy cách ly chúng trong một khoảng thời gian nhất định để theo dõi tình trạng sức khỏe và phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh. Việc cách ly giúp hạn chế nguy cơ lây lan bệnh từ gà mới nhập vào đàn gà hiện có.

Theo dõi sức khỏe của đàn gà thường xuyên để phát hiện sớm các triệu chứng của bệnh cầu trùng. Khi phát hiện dấu hiệu bất thường, hãy kiểm tra và xử lý kịp thời để ngăn ngừa sự lây lan của bệnh.

Đảm bảo gà được cung cấp chế độ dinh dưỡng cân bằng và đầy đủ để tăng cường sức đề kháng. Một chế độ ăn uống tốt giúp gà phát triển khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc bệnh cầu trùng.

Kết luận, bệnh cầu trùng ở gà là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe của đàn gà, có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng và ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất chăn nuôi. Tuy nhiên, với sự hiểu biết rõ ràng về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp phòng ngừa, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả căn bệnh này.

---