Cách nhận biết và điều trị bệnh giun đũa ở chó hiệu quả
Bệnh giun đũa ở chó là một vấn đề sức khỏe phổ biến nhưng nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng lớn đến sự khỏe mạnh và chất lượng cuộc sống của thú cưng. Cùng dongvat.edu.vn khám phá chi tiết về bệnh giun đũa ở chó, bao gồm nguyên nhân gây bệnh, dấu hiệu nhận biết và các phương pháp điều trị cũng như phòng ngừa hiệu quả.
Lịch sử phát hiện bệnh giun đũa
Giun đũa Toxocara canis lần đầu tiên được phát hiện ở chó vào thế kỷ 18. Tuy nhiên, sự chú ý và nghiên cứu sâu rộng về loại ký sinh trùng này chỉ bắt đầu vào năm 1908, khi các nhà nghiên cứu Nutall và Strickland C. phát hiện rằng 17 trong số 24 con chó ở Cambridge, Anh, mắc phải nhiễm T. canis.
Phát hiện này đã mở đường cho sự quan tâm ngày càng nhiều đối với nghiên cứu về giun đũa T. canis. Sự quan tâm nghiên cứu không dừng lại ở chó mà còn mở rộng ra đối tượng người.
Năm 1950, Wilder H.C. là người đầu tiên mô tả trường hợp nhiễm T. canis ở người. Từ đó, nghiên cứu về vòng đời và cơ chế truyền bệnh của giun đũa T. canis tiếp tục được tiến hành. Đến năm 1958, Sprent J.F.A. đã thực hiện nghiên cứu quan trọng về vòng đời của loại giun này và cơ chế truyền bệnh của nó.
Lịch sử phát hiện bệnh giun đũa
Tại Việt Nam, giun đũa T. canis được ghi nhận từ trước Cách mạng tháng Tám. Năm 1938, Houdemer đã phát hiện sự hiện diện của giun đũa ở chó tại khu vực Bắc Bộ. Đến năm 1975, Capdevielle P. và các cộng sự đã báo cáo một trường hợp bệnh cổ chướng với sự gia tăng bạch cầu ái toan ở một phụ nữ lớn tuổi tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Bệnh nhân sống ở khu vực nông thôn, có tiền sử vàng da, nghiện rượu và thuốc lá. Mặc dù nghi ngờ nguyên nhân từ ký sinh trùng, nhưng các tác giả không xác định được loài cụ thể. Việc điều trị bằng Thiabendazole đã giúp giảm dần các triệu chứng. Hiện nay, nghiên cứu về bệnh do giun đũa T. canis gây ra ở chó ngày càng trở nên quan trọng.
Điều này là do tỷ lệ chó nhiễm bệnh ngày càng tăng, và các ấu trùng của giun đũa T. canis có khả năng lây nhiễm cho con người, tạo ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Các nghiên cứu hiện tại tập trung vào việc hiểu rõ hơn về cơ chế lây nhiễm và cách phòng ngừa hiệu quả đối với bệnh này.
Tác nhân gây bệnh giun đũa ở chó
Bệnh này do hai loài giun tròn gây ra: Toxocara canis thuộc họ Anisakidae và Toxascaris leonina thuộc họ Ascaridae. Những loài giun này ký sinh trong ruột non và dạ dày của chó, cáo, chó sói, cũng như nhiều loài động vật ăn thịt khác.
Đối với Toxocara canis, sau khi giun cái thụ tinh, nó sẽ đẻ trứng và những trứng này theo phân ra ngoài môi trường. Sau khoảng 5 ngày, trứng sẽ phát triển thành trứng có chứa ấu trùng có khả năng gây bệnh.
Tác nhân gây bệnh giun đũa ở chó
Khi chó nuốt phải trứng này, ấu trùng sẽ nở ra trong ruột non, sau đó di chuyển qua máu đến gan và khí quản, vào miệng rồi quay trở lại ruột non để phát triển thành giun trưởng thành.
Một số ấu trùng sau khi vào phổi không di chuyển vào phế quản mà sẽ tiếp tục qua đại tuần hoàn đến các mô khác, nơi chúng hình thành các kén. Các ấu trùng trong kén không chết nhưng cũng không phát triển thêm. Nếu chó nuốt phải kén này, ấu trùng sẽ vào ruột và tiếp tục phát triển thành giun trưởng thành. Đặc biệt, ấu trùng có thể truyền từ mẹ sang con qua thai, do đó một số trường hợp chó sơ sinh đã có giun trưởng thành ký sinh trong cơ thể.
Đối với Toxascaris leonina, trứng giun theo phân của chó ra ngoài môi trường. Dưới điều kiện nhiệt độ và độ ẩm thích hợp, sau khoảng 3 ngày, trứng sẽ phát triển thành trứng có khả năng gây bệnh. Khi chó nuốt phải trứng này, trứng sẽ nở thành ấu trùng, và sau 3 – 4 tuần, ấu trùng sẽ phát triển thành giun trưởng thành.
Xem thêm: Nguyên nhân gây bệnh kiết lỵ ở chó và cách xử lý kịp thời
Dịch tễ học
Giun đũa là một trong những loại ký sinh trùng phổ biến nhất ở chó, gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của chúng. Hiểu rõ dịch tễ học của bệnh giun đũa là bước đầu tiên để chúng ta có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả căn bệnh này, bảo vệ sức khỏe cho những người bạn bốn chân của mình
Giun đũa là một trong những loại ký sinh trùng phổ biến nhất ở chó
Loài mắc bệnh
Bệnh giun đũa thường gặp ở chó, cáo, chó sói và nhiều loài động vật ăn thịt khác. Mặc dù chó ở mọi độ tuổi đều có thể bị nhiễm ký sinh trùng này, nhưng Toxocara canis thường gặp nhiều hơn ở chó con, trong khi Toxascaris leonina phổ biến hơn ở chó từ 6 tháng tuổi trở lên.
Tỷ lệ nhiễm giun đũa giảm dần theo tuổi, với tỷ lệ nhiễm cao nhất ở chó sơ sinh đến 4 tháng tuổi (53%), giảm còn 25% ở chó từ 6 tháng đến 1 năm tuổi và còn 12% ở chó trưởng thành. Chó cái và chó ngoại quốc có tỷ lệ nhiễm giun đũa cao hơn so với chó đực và chó nội địa. Cụ thể, tỷ lệ nhiễm giun đũa ở chó cái là 28%, trong khi chó đực là 17%.
Đối với chó ngoại quốc, tỷ lệ nhiễm là 40,6%, còn chó nội địa là 28,1%. Một nghiên cứu ở Hà Nội của Hoàng Minh Đức và Nguyễn Thị Kim Lan (2008) cho thấy tỷ lệ nhiễm Toxocara canis ở chó là 20%, và Toxascaris leonina là 24,26%.
Tỷ lệ nhiễm giảm theo tuổi, với chó dưới 3 tháng tuổi có tỷ lệ nhiễm T. canis là 40,86%, giảm còn 25,89% ở chó từ 3 đến 8 tháng tuổi, và 12,39% ở chó từ 8 đến 12 tháng tuổi. Đối với T. leonina, chó dưới 3 tháng tuổi không bị nhiễm, nhưng tỷ lệ nhiễm là 33,9% ở chó từ 3 đến 8 tháng tuổi, 42,1% ở chó từ 8 đến 12 tháng tuổi, và 19,2% ở chó trên 12 tháng tuổi.
Bệnh giun đũa thường gặp ở chó, cáo, chó sói và nhiều loài động vật ăn thịt khác
Nghiên cứu của Dương Đức Hiếu và các cộng sự (2014) tại xã Sơn Nga, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ cho thấy tỷ lệ nhiễm Toxocara spp. ở chó là 66,67%. Nguyễn Thị Kim Lan và các cộng sự (2015) cũng đã báo cáo rằng tỷ lệ nhiễm T. canis ở chó tại Phú Thọ qua mổ khám là 28,57%, với cường độ nhiễm từ 1 đến 6 giun mỗi chó.
Chất chứa mầm bệnh
Trứng giun đũa xuất hiện trong phân của chó và các động vật bị nhiễm bệnh khác. Những trứng này có thể phát tán ra môi trường từ phân, và được lưu trữ trong đất, nước, hoặc lẫn vào thức ăn và nước uống của chó, người…
Phương thức truyền lây
Chó có thể nhiễm Toxocara canis qua ba con đường chính: ăn phải thức ăn hoặc nước uống có chứa trứng giun, ăn thịt của động vật có chứa kén mang ấu trùng, hoặc qua bào thai từ mẹ. Người có thể nhiễm bệnh chủ yếu qua việc nuốt phải trứng giun từ thức ăn, nước uống bị ô nhiễm, hoặc tiếp xúc trực tiếp với chó (như bồng bế chó).
Trứng giun đũa có khả năng đề kháng cao và có thể sống sót trong các dung dịch chứa clorua thủy ngân và sunfat đồng với nồng độ cao.
Cơ chế sinh bệnh
Ấu trùng của giun đũa có thể di chuyển và gây tổn thương cho các cơ quan và mô khác nhau như gan, phổi và mạch máu. Nếu số lượng giun trưởng thành ký sinh quá nhiều, có thể dẫn đến tắc ruột hoặc thủng ruột. Giun cũng có thể xâm nhập vào ống dẫn mật, gây tắc nghẽn và có nguy cơ gây tử vong cho chó. Ngoài ra, ấu trùng giun đũa có thể mang theo vi khuẩn và gây viêm nhiễm tại các cơ quan và tổ chức khác trong cơ thể.
Xem thêm: Bệnh dại ở chó – Làm thế nào để bảo vệ thú cưng của bạn?
Triệu chứng của bệnh giun đũa ở chó
Khi chó bị nhiễm giun đũa, chúng thường xuất hiện nhiều triệu chứng biểu hiện rõ rệt và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể của con vật. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
Sự suy nhược và giảm cân: Chó nhiễm giun đũa thường gầy còm, thể trạng kém và phát triển chậm. Sự suy yếu này là do sự cạn kiệt dinh dưỡng từ việc giun đũa tiêu thụ dưỡng chất trong cơ thể chó.
Triệu chứng của bệnh giun đũa ở chó
Thiếu máu và kém ăn: Nhiễm giun đũa có thể dẫn đến thiếu máu, làm cho chó có vẻ mệt mỏi và lông có thể trở nên kém bóng bẩy. Tình trạng này thường đi kèm với sự giảm cảm giác thèm ăn và ăn uống kém.
Rối loạn tiêu hóa: Chó có thể gặp phải các vấn đề về tiêu hóa như nôn mửa, táo bón và tiêu chảy. Những triệu chứng này có thể xuất hiện một cách xen kẽ, gây ra sự bất ổn trong hệ tiêu hóa của chó.
Bụng chướng: Sự tích tụ của khí hoặc dịch trong bụng có thể dẫn đến tình trạng bụng chướng to, khiến bụng con vật trở nên căng cứng và có thể sờ thấy rõ.
Lông xù: Lông của chó bị nhiễm giun đũa thường trở nên xù xì và không còn mượt mà, phản ánh tình trạng sức khỏe suy giảm của con vật.
Triệu chứng thần kinh: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, chó có thể biểu hiện các triệu chứng thần kinh như động kinh, hoặc có hành vi tương tự như bệnh dại. Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của sự xâm nhập của giun vào các cơ quan và mô khác ngoài hệ tiêu hóa, gây ra các vấn đề thần kinh.
Các triệu chứng trên có thể thay đổi tùy theo mức độ nhiễm ký sinh trùng và phản ứng của cơ thể con vật. Việc nhận diện và điều trị sớm là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe và sự hồi phục nhanh chóng cho chó.
Bệnh tích bệnh giun đũa
Khi thực hiện kiểm tra và mổ khám trên chó bị nhiễm giun đũa, có thể quan sát thấy một số dấu hiệu bệnh lý đặc trưng liên quan đến tình trạng nhiễm ký sinh trùng này:
Bệnh tích bệnh giun đũa
Tình trạng xác chết: Những con chó bị nhiễm giun đũa thường xuất hiện với tình trạng gầy còm và suy kiệt rõ rệt. Sự suy giảm thể trạng khiến chúng trông yếu đuối và kém sức sống.
Lông quanh khu vực hậu môn thường dính phân bẩn, do sự rối loạn tiêu hóa và các triệu chứng tiêu chảy. Kết quả là, lông của chúng có thể bị bẩn và không được chăm sóc đầy đủ, gây ra tình trạng mất vệ sinh.
Khám nghiệm nội tạng: Trong quá trình mổ khám, thường phát hiện một số lượng lớn giun đũa ở ruột non. Những giun đũa này có thể tụ tập thành các búi lớn, dẫn đến tắc nghẽn đường tiêu hóa.
Sự tập trung của giun đũa thành búi không chỉ làm giảm khả năng tiêu hóa của chó mà còn có thể gây đau đớn và khó chịu cho con vật. Tình trạng tắc ruột có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như đau bụng, nôn mửa, và giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
Tình trạng viêm nhiễm và xuất huyết: Ruột non có thể bị viêm cata, tức là niêm mạc ruột trở nên đỏ và sưng. Viêm cata là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phản ứng với sự xâm nhập của giun đũa.
Những con chó bị nhiễm giun đũa thường xuất hiện với tình trạng gầy còm
Bên cạnh đó, xuất hiện nhiều điểm xuất huyết nhỏ trên niêm mạc ruột cho thấy mức độ tổn thương nghiêm trọng hơn. Sự xuất huyết này phản ánh tổn thương do sự cọ xát và áp lực của các giun đũa trên thành ruột, gây ra sự viêm nhiễm và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng thứ phát.
Tất cả những dấu hiệu bệnh lý này cung cấp thông tin quan trọng về mức độ nghiêm trọng của nhiễm giun đũa và giúp định hướng các phương pháp điều trị phù hợp cho con chó bị mắc bệnh.
Chẩn đoán bệnh giun đũa ở chó
Đối với chó còn sống: Để xác định sự nhiễm giun đũa ở chó, bác sĩ thú y thường bắt đầu bằng việc thực hiện xét nghiệm phân. Phương pháp phù nổi được áp dụng trong xét nghiệm này giúp phát hiện sự hiện diện của trứng giun đũa trong mẫu phân của con vật.
Xét nghiệm phân không chỉ xác định có trứng giun đũa hay không mà còn phân biệt các loại giun đũa khác nhau như Toxocara canis và Toxascaris leonina dựa vào kích thước và hình dạng đặc trưng của trứng.
Bác sĩ sẽ xem xét các triệu chứng lâm sàng của chó, chẳng hạn như tình trạng gầy còm, nôn mửa, và rối loạn tiêu hóa, để đối chiếu với kết quả xét nghiệm phân. Những triệu chứng này, khi được kết hợp với kết quả từ xét nghiệm phân, giúp đưa ra chẩn đoán chính xác hơn về sự nhiễm giun đũa và tình trạng sức khỏe tổng thể của chó. Việc theo dõi các dấu hiệu lâm sàng và phân tích kết quả xét nghiệm là bước quan trọng trong việc xác định đúng loại giun đũa và mức độ nhiễm bệnh.
Chẩn đoán bệnh giun đũa ở chó
Đối với chó đã chết: Khi chó đã chết, phương pháp chẩn đoán bệnh chủ yếu dựa vào mổ khám. Bác sĩ thú y sẽ tiến hành phẫu thuật mổ khám để kiểm tra các cơ quan tiêu hóa, đặc biệt là ruột non và dạ dày, nơi thường chứa giun đũa.
Việc tìm kiếm giun đũa trong các cơ quan này giúp xác định chính xác sự hiện diện của chúng và đánh giá mức độ nhiễm bệnh. Quá trình mổ khám không chỉ cung cấp thông tin về sự hiện diện của giun đũa mà còn giúp đánh giá tình trạng sức khỏe của con vật trước khi chết.
Những phát hiện từ mổ khám có thể cung cấp cái nhìn sâu hơn về nguyên nhân gây ra các triệu chứng và tình trạng bệnh lý của con vật. Từ đó, bác sĩ có thể đưa ra kết luận chính xác về bệnh lý và xác định các yếu tố góp phần vào tình trạng sức khỏe của chó.
Điều trị bệnh giun đũa cho chó
Để điều trị nhiễm giun đũa ở chó, có thể sử dụng các loại thuốc tẩy giun chuyên biệt sau đây:
Piperazin Hydrat: Được sử dụng với liều lượng từ 100 đến 150 mg/kg trọng lượng cơ thể. Thuốc này nên được trộn vào thức ăn của chó để dễ dàng cho chó ăn và đảm bảo hiệu quả điều trị.
Piperazin Citrat: Liều dùng khuyến nghị là 150 mg/kg trọng lượng cơ thể. Tương tự như Piperazin Hydrat, thuốc này cũng nên được trộn vào thức ăn của chó.
Piperazin Adipate: Liều lượng khuyến cáo là 100 mg/kg trọng lượng cơ thể. Loại thuốc này cũng có thể được trộn vào thức ăn của chó để dễ dàng cho việc sử dụng.
Điều trị bệnh giun đũa cho chó
Levamisol: Được khuyến nghị dùng với liều từ 15 đến 20 mg/kg trọng lượng cơ thể. Thuốc này có thể được trộn vào thức ăn của chó. Levamisol được biết đến với hiệu quả tẩy giun cao và tính an toàn tốt.
Mebendazol: Sử dụng với liều từ 90 đến 100 mg/kg trọng lượng cơ thể. Đây là một loại thuốc tẩy giun rất hiệu quả và an toàn, cũng nên được trộn vào thức ăn của chó.
Các thuốc tẩy giun đũa này đều có hiệu quả cao trong việc điều trị nhiễm giun đũa và thường được xem là an toàn khi sử dụng theo đúng liều lượng.
Phòng bệnh giun đũa ở chó
Bên cạnh việc sử dụng thuốc tẩy giun, việc quản lý đàn chó đúng cách là rất quan trọng để ngăn ngừa nhiễm giun tái phát. Các biện pháp cần thực hiện bao gồm:
Không thả rông chó: Giữ chó trong khu vực được kiểm soát để hạn chế tiếp xúc với các nguồn lây nhiễm bên ngoài.
Nuôi chó trong cũi hoặc chuồng: Tạo môi trường nuôi nhốt sạch sẽ, hợp vệ sinh.
Vệ sinh thức ăn và nước uống: Đảm bảo rằng thức ăn và nước uống của chó luôn được giữ sạch sẽ để tránh nhiễm khuẩn hoặc ký sinh trùng.
Phòng bệnh giun đũa ở chó
Định kỳ cọ rửa và tiêu độc cũi: Thực hiện vệ sinh và tiêu độc thường xuyên cũi và nền chuồng để loại bỏ trứng giun và các mầm bệnh khác.
Việc kết hợp sử dụng thuốc tẩy giun và quản lý môi trường nuôi dưỡng đúng cách sẽ giúp đảm bảo sức khỏe tốt cho chó và ngăn ngừa tình trạng nhiễm giun đũa hiệu quả.
Bệnh giun đũa ở chó là một tình trạng nghiêm trọng nhưng có thể được kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Đừng quên duy trì chế độ chăm sóc và vệ sinh môi trường sống của chó để phòng ngừa nguy cơ nhiễm ký sinh trùng.