Hải cẩu báo - Loài động vật nguy hiểm nhất đại dương

Với vóc dáng mạnh mẽ, bộ lông mượt mà và khả năng săn mồi vượt trội, hải cẩu báo là kẻ săn mồi đứng đầu trong hệ sinh thái biển lạnh giá này. Từ tập tính săn mồi đến cuộc sống sinh sản, hải cẩu báo luôn khiến chúng ta phải ngạc nhiên bởi sự độc đáo và kỳ diệu của mình. Hãy cùng khám phá sâu hơn về cuộc sống và những bí ẩn chưa được tiết lộ của loài động vật đặc biệt này.

Mô tả về hải cẩu báo

Hải cẩu báo, loài hải cẩu lớn nhất sống tại Nam Cực, có hình dạng cơ thể mảnh khảnh và dài, cho phép chúng di chuyển nhanh và linh hoạt trong nước. Con đực có chiều dài trung bình khoảng 2,6 đến 3 mét và có thể nặng từ 200 đến 300 kg. Tuy nhiên, con cái lại lớn hơn nhiều, đạt đến chiều dài tối đa lên đến 3,4 đến 3,8 mét và cân nặng từ 370 đến 500 kg.

Màu sắc của hải cẩu báo có sự biến đổi từ lưng đến bụng: lưng thường có màu xám đậm hoặc xám đen, trong khi phần bụng và các khu vực dưới cơ thể thường có màu xám bạc hoặc trắng. Phần lưng của chúng thường có những đốm tối và sáng, tạo thành các mẫu vẽ hoa văn đặc trưng giúp chúng hòa mình với môi trường biển.

Mõm dài của hải cẩu báo nằm ở phía đầu lớn của chúng và có thiết kế đặc biệt để phục vụ cho việc săn mồi. Mõm này mạnh mẽ và được trang bị những chiếc răng sắc nhọn, giúp chúng bắt và xử lý các loài mồi như cá, chim biển và thậm chí cả những con hải cẩu khác. 

Sự kết hợp giữa hình dạng cơ thể, màu sắc và cấu trúc mõm của hải cẩu báo là những yếu tố quan trọng giúp chúng tồn tại và thích nghi tại môi trường biển lạnh và khắc nghiệt của Nam Cực.

Là loài hải cẩu “thực thụ”, chúng không có tai ngoài hoặcvành tai, nhưng có ống tai trong dẫn đến một lỗ mở bên ngoài. Khả năng nghe trong không khí của chúng tương tự như con người, nhưng các nhà khoa học đã lưu ý rằng hải cẩu báo sử dụng tai kết hợp với ria mép để theo dõi con mồi dưới nước.

Phạm vi địa lý và môi trường sống 

Hải cẩu báo (Hydrurga leptonyx) là loài động vật biển phân bố chủ yếu ở vùng biển quanh Nam Cực và các đảo lân cận. Phạm vi địa lý tự nhiên của chúng bao gồm các khu vực biển cực Nam Nam Cực, bao gồm:

Quần đảo Nam Georgia và Nam Sandwich: Đây là một trong những khu vực chính của hải cẩu báo. Quần đảo Nam Georgia nằm khoảng 1.400 km về phía đông nam bán đảo Mỹ Châu, gần biển Nam Cực.

Quần đảo Nam Orkney và các đảo khác xung quanh Nam Cực: Các đảo này nằm phía nam đại dương Nam, là nơi có nhiều tảng băng lớn và điều kiện sinh sống lạnh giá, lý tưởng cho hải cẩu báo.

Vùng biển lân cận với các bãi băng và núi đá tại Nam Cực: Đây là các vùng biển lạnh có nhiều băng tuyết và núi đá, cung cấp nguồn thực phẩm phong phú cho hải cẩu báo như cá, chim biển và thậm chí cả các loài hải cẩu khác.

Hải cẩu báo thích nghi tốt với các điều kiện khắc nghiệt của Nam Cực, nơi mà lượng băng tuyết và nước biển lạnh giá có sẵn nhiều. Chúng là những thợ săn xuất sắc trong môi trường biển lạnh này, có khả năng di chuyển linh hoạt giữa nước và băng tuyết để săn mồi. 

Hải cẩu báo chủ yếu sống trên và xung quanh các tảng băng trôi của Nam Cực, nhưng chúng cũng có thể được nhìn thấy trên các đảo gần Nam Cực nếu có đủ nền băng. Điều này cho thấy sự thích nghi linh hoạt của loài động vật này với môi trường sống khắc nghiệt của vùng biển lạnh.

Những con hải cẩu báo thực sự nhanh nhẹn trong nước hơn là trên băng, và nước biển là nơi chúng dành phần lớn thời gian của mình. Chúng là những thợ săn xuất sắc ở vùng nước mặt của đại dương, nơi chúng săn mồi như cá, chim biển và các loài động vật biển khác.

Việc phân bố chủ yếu ở vùng nước mặt của đại dương của hải cẩu báo phản ánh sự phù hợp của chúng với nguồn thực phẩm phong phú của khu vực này. Điều này cũng đồng nghĩa với việc chúng thường di chuyển giữa các vùng biển lạnh, nơi mà điều kiện sinh sống và săn mồi đáp ứng nhu cầu của chúng.

Hải cẩu báo là một trong những loài động vật biển đặc biệt và thú vị nhất của Nam Cực, được nghiên cứu và bảo vệ để hiểu rõ hơn về vai trò của chúng trong hệ sinh thái biển toàn cầu.

Hải cẩu báo là loài hải cẩu ưa băng , chủ yếu sinh sống ở vùng băng tích Nam Cực giữa vĩ độ 50˚N và 80˚N. Người ta đã ghi nhận cảnh tượng hải cẩu báo lang thang trên bờ biển Úc, New Zealand (nơi người ta thậm chí còn nhìn thấy chúng trên bờ biển của các thành phố lớn như Auckland, Dunedin và Wellington, Nam Mỹ và Nam Phi). 

Vào tháng 8 năm 2018, người ta đã nhìn thấy một cá thể ở Geraldton, trên bờ biển phía tây của Úc. Mật độ hải cẩu báo cao hơn được nhìn thấy ở Tây Nam Cực so với các khu vực khác. Hầu hết hải cẩu báo hoa mai vẫn ở trong băng trôi quanh năm và sống đơn độc trong hầu hết cuộc đời, ngoại trừ một con mẹ và con non mới sinh của nó.

Những nhóm theo chế độ mẫu hệ này có thể di chuyển xa hơn về phía bắc vào mùa đông ở Nam Cực đến các đảo cận Nam Cực và bờ biển của các lục địa phía nam để chăm sóc con non. Mặc dù những động vật đơn độc có thể xuất hiện ở những khu vực có vĩ độ thấp hơn, nhưng con cái hiếm khi sinh sản ở đó. 

Một số nhà nghiên cứu tin rằng điều này là do lo ngại về sự an toàn cho con non. Những con hải cẩu báo hoa mai đực đơn độc săn các loài động vật có vú biển và chim cánh cụt khác trong băng trôi của vùng biển Nam Cực. 

Dân số ước tính của loài này dao động từ 220.000 đến 440.000 cá thể, khiến hải cẩu báo hoa mai trở thành loài “ít được quan tâm nhất”. Mặc dù có rất nhiều hải cẩu báo ở Nam Cực, nhưng chúng rất khó được khảo sát bằng các kỹ thuật nghe nhìn truyền thống vì chúng dành nhiều thời gian để phát ra âm thanh dưới bề mặt nước vào mùa xuân và mùa hè ở Nam Cực, khi các cuộc khảo sát nghe nhìn được thực hiện. 

Thói quen phát ra âm thanh dưới nước này khiến hải cẩu báo thích hợp tự nhiên cho các cuộc khảo sát bằng âm thanh, giống như được tiến hành với các loài cá voi, cho phép các nhà nghiên cứu thu thập hầu hết những gì được biết về chúng.

Tập tính của hải cẩu báo

Sở hữu kích thước to lớn và vẻ ngoài hung dữ, hải cẩu báo nổi tiếng với tập tính săn mồi hung dữ và khả năng thích nghi tuyệt vời với môi trường Nam Cực khắc nghiệt. Dưới đây là những tập tính phổ biến của loài hải cẩu này

Về tiếng kêu

Hải cẩu báo rất hay kêu dưới nước vào mùa hè ở Nam Cực. Hải cẩu đực phát ra tiếng kêu lớn (153 đến 177 dB 1 μPa ở độ sâu 1m) trong nhiều giờ mỗi ngày. Trong khi hát, hải cẩu treo mình ngược xuống và lắc lư từ bên này sang bên kia dưới nước. 

Lưng chúng cong, cổ và vùng ngực (ngực) phồng lên và khi chúng kêu, ngực của chúng đập mạnh. Tiếng kêu của hải cẩu đực có thể được chia thành hai loại: phát ra tiếng kêu và im lặng; phát ra tiếng kêu là khi chúng tạo ra tiếng động dưới nước và im lặng được ghi nhận là thời gian thở trên bề mặt không khí. 

Hải cẩu báo đực trưởng thành chỉ có một vài tiếng kêu cách điệu, một số giống như tiếng chim hoặc tiếng dế kêu nhưng một số khác là tiếng rên rỉ ám ảnh thấp. Các nhà khoa học đã xác định được năm âm thanh đặc biệt mà hải cẩu báo đực tạo ra, bao gồm: tiếng kêu kép cao, tiếng kêu đơn vừa, tiếng kêu trầm thấp, tiếng kêu kép thấp và tiếng hú có một tiếng kêu thấp đơn. 

Những nhịp điệu gọi này được cho là một phần của màn trình diễn âm thanh tầm xa nhằm mục đích phân định lãnh thổ hoặc để thu hút bạn tình tiềm năng. Hải cẩu báo có sự khác biệt liên quan đến độ tuổi trong các kiểu gọi của chúng, giống như chim. 

Hải cẩu đực trẻ có nhiều loại tiếng gọi khác nhau, nhưng hải cẩu đực trưởng thành chỉ có một số ít tiếng gọi được cách điệu cao. Mỗi hải cẩu báo đực tạo ra những tiếng gọi riêng biệt này và có thể sắp xếp một số ít loại tiếng gọi của chúng thành các chuỗi (hoặc bài hát) đặc biệt riêng. Người ta tin rằng hành vi âm thanh của hải cẩu báo có liên quan đến hành vi sinh sản của chúng. 

Ở hải cẩu đực, tiếng kêu trùng với thời điểm của mùa sinh sản của chúng, rơi vào khoảng từ tháng 11 đến tuần đầu tiên của tháng 1; hải cẩu cái nuôi nhốt kêu khi chúng có hormone sinh sản cao. Ngược lại, hải cẩu báo cái cũng có thể gán tiếng kêu cho môi trường của chúng; tuy nhiên, thường là để thu hút sự chú ý của một con non, sau khi trở về từ nơi kiếm ăn.

Kiếm ăn

Kẻ săn mồi tự nhiên duy nhất của hải cẩu báo là cá voi sát thủ. Răng nanh của hải cẩu dài tới 2,5 cm (1 in). Chúng ăn nhiều loại sinh vật khác nhau. Hải cẩu báo non thường ăn chủ yếu là nhuyễn thể, mực và cá. 

Hải cẩu trưởng thành có thể chuyển từ nhuyễn thể sang con mồi lớn hơn, bao gồm chim cánh cụt vua và ít thường xuyên hơn là Weddell, hải cẩu voi phương Nam. Hải cẩu báo cũng được biết đến là bắt cả hải cẩu lông con.

Xung quanh đảo Nam Georgia cận Nam Cực , hải cẩu lông Nam Cực (Arctocephalus gazella) là con mồi chính. Krill Nam Cực, hải cẩu voi Phương Nam con và chim hải âu như chim hải âu lặn và  chim hải âu mũi đất cũng đã bị bắt làm con mồi. 

Người ta đã quan sát thấy hải cẩu báo lang thang ở New Zealand đã săn bắt cá voi, cá mập..được ghi nhận là con mồi. Ngoài ra, quần thể hải cẩu báo này và những quần thể ở Úc được ghi nhận là có vết thương do cá đuối gai độc tương ứng

Khi săn chim cánh cụt, hải cẩu báo tuần tra vùng nước gần rìa băng, gần như chìm hoàn toàn, chờ chim vào đại dương. Nó giết chim đang bơi bằng cách tóm lấy chân chim cánh cụt, sau đó lắc mạnh và đập thân mình chim vào mặt nước liên tục cho đến khi chim cánh cụt chết. 

Các báo cáo trước đây nói rằng hải cẩu báo lột da con mồi trước khi ăn đã được phát hiện là không chính xác. Không có răng cần thiết để cắt con mồi thành nhiều mảnh có thể xử lý được, nó vung con mồi từ bên này sang bên kia, xé và xé thành nhiều mảnh nhỏ hơn. 

Trong khi đó, krill bị ăn bằng lực hút và bị đẩy qua răng của hải cẩu, cho phép hải cẩu báo chuyển sang các kiểu ăn khác nhau. Sự khái quát hóa và thích nghi như vậy có thể chịu trách nhiệm cho sự thành công của hải cẩu trong hệ sinh thái Nam Cực đầy thách thức.

Sinh sản

Vì hải cẩu báo sống ở khu vực mà con người khó có thể sinh tồn nên không có nhiều thông tin về thói quen sinh sản và sinh sản của chúng. Tuy nhiên, người ta biết rằng hệ thống sinh sản của chúng là đa thê, nghĩa là con đực giao phối với nhiều con cái trong thời kỳ giao phối. 

Con cái đạt đến độ tuổi trưởng thành về mặt sinh dục ở độ tuổi từ ba đến bảy và có thể sinh một con non duy nhất vào mùa hè trên các tảng băng trôi nổi của băng Nam Cực; con đực đạt đến độ tuổi trưởng thành về mặt sinh dục ở độ tuổi khoảng sáu hoặc bảy. 

Giao phối diễn ra từ tháng 12 đến tháng 1, ngay sau khi con non cai sữa khi hải cẩu cái đang động dục. Để chuẩn bị cho con non, con cái đào một cái hố tròn trên băng làm nhà cho con non. Một con non mới sinh nặng khoảng 66 pound và thường ở với mẹ trong một tháng, trước khi chúng cai sữa. 

Con đực hải cẩu báo không tham gia chăm sóc con non và quay trở lại lối sống đơn độc sau mùa sinh sản. Hầu hết hoạt động sinh sản của hải cẩu báo diễn ra trên băng trôi. Năm chuyến đi nghiên cứu đã được thực hiện đến Nam Cực vào các năm 1985, 1987 và 1997–1999 để quan sát hải cẩu báo.  

Họ đã nhìn thấy hải cẩu con từ đầu tháng 11 đến cuối tháng 12 và nhận thấy rằng cứ ba con trưởng thành thì có khoảng một con hải cẩu con, và họ cũng nhận thấy rằng hầu hết những con trưởng thành đều tránh xa những con trưởng thành khác trong mùa này và khi chúng được nhìn thấy theo nhóm, chúng không có dấu hiệu tương tác. 

Tỷ lệ tử vong của hải cẩu con trong năm đầu tiên là gần 25%. Tiếng kêu được cho là quan trọng trong quá trình sinh sản, vì con đực kêu nhiều hơn vào thời điểm này. Giao phối diễn ra trong nước, sau đó con đực rời con cái để chăm sóc con non, con cái sinh ra con non sau thời gian mang thai trung bình là 274 ngày. 

Nghiên cứu cho thấy rằng trung bình, giới hạn lặn hiếu khí đối với hải cẩu con là khoảng 7 phút, điều này có nghĩa là trong những tháng mùa đông, hải cẩu báo con không ăn krill, một phần chính trong chế độ ăn của hải cẩu già, vì krill được tìm thấy ở sâu hơn trong thời gian này. 

Điều này đôi khi có thể dẫn đến săn bắt theo nhóm. Người ta đã chứng kiến ​​hải cẩu báo săn bắt theo nhóm đối với hải cẩu lông Nam Cực con, có thể là một con mẹ giúp hải cẩu con lớn hơn của mình, hoặc cũng có thể là sự tương tác của cặp đôi con cái-con đực, để tăng năng suất săn bắt của chúng.

Nghiên cứu về sinh lý của hải cẩu báo

Hải cẩu báo là loài hải cẩu lớn nhất sống tại Nam Cực, và chúng có những đặc điểm sinh lý đáng chú ý giúp chúng thích nghi tốt với môi trường khắc nghiệt này. Đầu và vây trước của hải cẩu báo rất lớn so với các loài hải cẩu khác, đặc biệt là vây trước có vai trò quan trọng trong việc điều khiển và di chuyển của chúng trong nước. 

Chúng sử dụng vây trước để điều khiển bản thân qua cột nước, một chiến lược giúp chúng cực kỳ nhanh nhẹn khi săn mồi, tương tự như các sư tử biển (otariids). Lớp mỡ dày bao phủ cơ thể của hải cẩu báo không chỉ giữ ấm mà còn giúp cơ thể chúng hợp lý hơn trong nước, cải thiện tính thủy động lực và tăng khả năng di chuyển hiệu quả. 

Điều này rất quan trọng khi chúng săn mồi như chim cánh cụt, nơi tốc độ và sự linh hoạt là yếu tố quyết định thành công. Các nhà nghiên cứu thường đo đạc độ dày, chu vi, trọng lượng và chiều dài của lớp mỡ của hải cẩu báo để hiểu sâu hơn về trọng lượng trung bình, sức khỏe và quần thể của chúng.

Để nghiên cứu thêm về sinh lý và hành vi của hải cẩu báo, các nhà khoa học sử dụng các thiết bị ghi độ sâu thời gian liên kết vệ tinh (SLDR) và máy ghi độ sâu thời gian (TDR). Những thiết bị này được gắn vào hải cẩu báo sau khi chúng được gây mê trên băng, và ghi lại các thông tin như độ sâu, thời gian lặn, thời gian ở đáy, thời gian trên mặt nước, và các thông số khác như độ nghiêng và lăn. 

Dữ liệu thu thập từ các thiết bị này được truyền về vệ tinh, cho phép các nhà nghiên cứu thu thập dữ liệu từ xa và phân tích chế độ ăn và thói quen săn mồi của hải cẩu báo. Hải cẩu báo có khả năng lặn sâu đến hơn 80 mét để săn mồi, và chúng có khả năng điều chỉnh các cơ chế hô hấp để thích nghi với áp suất và điều kiện nước ở độ sâu lớn. 

Chúng xử lý việc xẹp phổi và thổi phồng lại ở bề mặt bằng cách tăng chất hoạt động bề mặt phủ lên các phế nang trong phổi, điều này giúp chúng duy trì sự thoải mái và hiệu quả trong việc lặn dài.

Những nghiên cứu này cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về cách mà hải cẩu báo thích nghi với môi trường sống khắc nghiệt của Nam Cực và phản ánh sự phức tạp của sinh lý học và hành vi của loài động vật biển này.

Mối quan hệ với con người

Hải cẩu báo là một loài thú săn mồi lớn có thể gây nguy hiểm cho con người, mặc dù các vụ tấn công đối với con người rất hiếm. Những sự kiện này thường xảy ra trong những cuộc chạm trán lịch sử giữa con người và hải cẩu báo tại Nam Cực. 

Ví dụ, vào năm 1914, một con hải cẩu báo khổng lồ đã tấn công thành viên của đoàn thám hiểm của Sir Ernest Shackleton, Thomas Orde-Lees, trên băng biển. May mắn thay, Orde-Lees được cứu kịp thời bởi đồng đội của mình. 

Tương tự, vào năm 1985, nhà thám hiểm Gareth Wood bị con hải cẩu báo tấn công khi đang lặn biển, nhưng đã được cứu nhờ sự can thiệp kịp thời của những người bạn đồng hành. Các trường hợp tấn công của hải cẩu báo đối với con người là hiếm và thường do nhầm lẫn hoặc phản ứng tự vệ. 

Mặc dù hải cẩu báo thường có thái độ hung hăng với những phương tiện lạ lẫm như các phao đen hình ngư lôi trên thuyền, chúng cũng có thể có hành vi giáo dục con cái như việc mang lại các con chim cánh cụt sống, bị thương hoặc chết cho nhiếp ảnh gia Paul Nicklen.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng do sự hiện diện ngày càng tăng của con người ở Nam Cực, các vụ tấn công của hải cẩu báo có thể trở nên phổ biến hơn trong tương lai. Do đó, việc hiểu và tôn trọng sự sống và môi trường sống của loài động vật này là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro khi tiếp xúc với chúng.

Bảo tồn hải cẩu báo

Bảo tồn hải cẩu báo là một nỗ lực quan trọng, đặc biệt là đối với những loài mồi chính của chúng như cá voi sát thủ và cá mập. Với sự hạn chế về phân bố của chúng tại Nam Cực, hải cẩu báo đang đối mặt với nhiều thách thức từ việc giảm thiểu diện tích các tảng băng do biến đổi khí hậu toàn cầu. 

Điều này có nguy cơ làm suy giảm nguồn cung cấp thức ăn và môi trường sống của chúng. Trong tự nhiên, hải cẩu báo có tuổi thọ trung bình khoảng 26 năm, và hoạt động săn mồi của chúng được quản lý chặt chẽ dưới sự điều chỉnh của các Hiệp định như Hiệp ước Nam Cực và Công ước Bảo tồn Hải cẩu Nam Cực (CCAS). 

Những nỗ lực này không chỉ nhằm bảo vệ loài hải cẩu báo mà còn hỗ trợ cho hệ sinh thái biển rộng lớn tại khu vực Nam Cực, nơi có sự hiện diện quan trọng của nhiều loài động vật quý hiếm khác.

Vai trò của hải cẩu báo đối với hệ sinh thái tự nhiên 

Hải cẩu báo có vai trò quan trọng trong hệ sinh thái biển của khu vực Nam Cực từ nhiều khía cạnh khác nhau:

Vai trò trong chuỗi thức ăn: Là một trong những loài săn mồi đỉnh của vùng biển Nam Cực, hải cẩu báo chủ yếu săn mồi là cá voi sát thủ, cá mập và các loài cá lớn khác. Việc kiểm soát số lượng và phân phối của những loài này giúp duy trì sự cân bằng sinh thái trong các cộng đồng sinh vật biển khác. 

Chẳng hạn, nếu số lượng hải cẩu báo giảm, có thể dẫn đến tăng số lượng các loài mồi của chúng và giảm đi số lượng các loài cáo săn, ảnh hưởng đến cấu trúc cộng đồng sinh vật biển.

Tác động đến cấu trúc cộng đồng sinh vật: Hải cẩu báo không chỉ ảnh hưởng đến số lượng mà còn đến cấu trúc và phân bố của cộng đồng sinh vật biển. Chúng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cảnh quan biển và sự phát triển của hệ thống sinh vật biển.

Sự phân bố và ảnh hưởng đến hệ sinh thái địa phương: Hải cẩu báo cũng có vai trò trong việc thay đổi các vùng nước biển của mình, bao gồm cả phân bố các loài cáo săn và các loài cá khác. Nhờ đó, chúng có thể ảnh hưởng đến lưu trú và phát triển của các loài sinh vật biển khác, bảo vệ và duy trì môi trường sinh thái biển phong phú và đa dạng.

Giáo dục hành vi và sinh sản: Hải cẩu báo có thể giáo dục con cái bằng cách giảm thiểu các loài mồi vật, ảnh hưởng đến hoạt động của các loài cái sinh sản và cải thiện hiệu quả của việc sinh sản loài.

Hình ảnh hải cẩu báo ấn tượng

Những hiểu biết về cuộc sống và tập tính của hải cẩu báo không chỉ làm phong phú thêm kiến thức về thế giới tự nhiên mà còn nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường sống của chúng. Hy vọng rằng qua việc tìm hiểu về hải cẩu báo, chúng ta sẽ có thêm động lực và ý thức trong việc bảo vệ và giữ gìn sự đa dạng sinh học cho thế hệ tương lai.

---

---