Rận nguy hiểm: Làm sao để có thể loại bỏ chúng mãi mãi?
Rận – loài ký sinh trùng nhỏ bé nhưng mang lại vô số phiền toái và ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Chúng thường ký sinh trên da đầu, gây ngứa ngáy, khó chịu, thậm chí lây truyền một số bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về rận, cách thức sinh sống, tác hại và các phương pháp diệt trừ hiệu quả, an toàn để bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình. Hãy cùng
Rận là gì?
Rận là một loại côn trùng nhỏ, ký sinh trên cơ thể người, hút máu để sinh sống.
Các loại rận phổ biến
Có hai loại rận phổ biến nhất là:
- Rận mu (Pthirus pubis): Loại rận này thường sống ở vùng lông mu, nách, râu, ria mép, lông mày và lông mi. Rận mu có thân hình dẹt, màu xám trắng, dài khoảng 1,5 – 3 mm. Rận mu lây truyền từ người sang người qua quan hệ tình dục, dùng chung đồ dùng cá nhân như quần áo, chăn màn, khăn tắm,… Rận mu gây ngứa ngáy, khó chịu, có thể dẫn đến các bệnh truyền nhiễm như sốt phát ban do rận mu.
- Chấy rận (Pediculus humanus): Loại rận này thường sống trên da đầu, hút máu và đẻ trứng (chấy rận) bám vào tóc. Chấy rận có thân hình tròn, màu nâu xám, dài khoảng 2 – 4 mm. Chấy rận lây truyền từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp, dùng chung lược, mũ, nón,… Chấy rận gây ngứa ngáy, khó chịu, có thể dẫn đến các bệnh truyền nhiễm như sốt phát ban do chấy rận.
Ngoài ra, còn có một số loại rận khác ít phổ biến hơn, như rận quần áo (Pediculus vestimenti) và rận thân (Pediculus humanus corporis).
Đặc điểm của rận
Dưới đây là một số đặc điểm chung của rận:
- Kích thước: Rận trưởng thành thường có kích thước từ 1,5 – 4 mm.
- Hình dạng: Rận có thân hình dẹt, màu xám trắng hoặc nâu xám.
- Cơ thể: Rận có 3 phần chính: đầu, ngực và bụng.
- Chân: Rận có 6 chân, mỗi chân có móng vuốt để bám vào da và tóc.
- Miệng: Rận có miệng hút để hút máu người.
- Sinh sản: Rận đẻ trứng (chấy rận) bám vào tóc hoặc lông. Trứng rận nở sau khoảng 1 tuần.
Ngoài ra, rận còn có một số đặc điểm khác như:
- Rận không có cánh: Rận di chuyển bằng cách bò.
- Rận có thể sống trên cơ thể người trong vài tuần: Rận có thể sống xa cơ thể người trong vòng 24 giờ.
- Rận có thể lây truyền một số bệnh truyền nhiễm: Rận có thể lây truyền một số bệnh truyền nhiễm như sốt phát ban do rận mu và sốt phát ban do chấy rận.
Cách phân biệt rận mu và chấy rận
Dưới đây là bảng phân biệt rận mu và chấy rận.
| Đặc điểm | Rận mu | Chấy rận |
| Kích thước | 1,5 – 2 mm | 2 – 4 mm |
| Hình dạng | Dẹt, thon dài | Tròn, dẹt |
| Màu sắc | Xám trắng | Nâu xám |
| Nơi ký sinh | Vùng lông mu, nách, râu, ria mép, lông mày, lông mi | Da đầu |
| Cách lây truyền | Quan hệ tình dục, dùng chung đồ dùng cá nhân | Tiếp xúc trực tiếp, dùng chung lược, mũ, nón |
Tác hại của rận
Dưới đây là một số tác hại của rận.
Ngứa ngáy và khó chịu
Đây là triệu chứng phổ biến nhất của rận. Rận hút máu người và tiết ra nước bọt có thể gây kích ứng da, dẫn đến ngứa ngáy dữ dội. Gãi nhiều có thể làm trầy xước da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.
Bệnh truyền nhiễm
Rận mu có thể lây truyền một số bệnh truyền nhiễm, bao gồm:
Sốt phát ban do Rickettsia: Đây là bệnh do vi khuẩn Rickettsia gây ra, lây truyền qua vết cắn của rận mu bị nhiễm bệnh. Triệu chứng bao gồm sốt, đau đầu, phát ban, đau cơ và mệt mỏi.
Sốt Wolhynia: Đây là bệnh do vi khuẩn Bartonella quintana gây ra, lây truyền qua vết cắn của rận mu bị nhiễm bệnh. Triệu chứng bao gồm sốt, đau đầu, đau cơ và phát ban.
Bệnh giang mai: Rận mu có thể lây truyền sang thương giang mai từ người này sang người khác.
Ảnh hưởng tâm lý
Việc bị rận có thể gây ra cảm giác xấu hổ, lo lắng và tự ti
Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bị nhiễm bệnh.
Biến chứng
Gãi nhiều do ngứa có thể dẫn đến các biến chứng như:
- Nhiễm trùng da: Vết cắn của rận có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng da.
- Sẹo: Gãi nhiều có thể làm trầy xước da, dẫn đến hình thành sẹo.
- Viêm kết mạc: Nếu rận mu xâm nhập vào mắt, chúng có thể gây ra viêm kết mạc, dẫn đến đỏ, sưng và ngứa mắt.
Lây lan
Rận có thể lây lan dễ dàng từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp.
Tiếp xúc trực tiếp bao gồm quan hệ tình dục, ôm hôn hoặc chia sẻ quần áo, khăn tắm hoặc lược.
Tiếp xúc gián tiếp bao gồm sử dụng đồ đạc bị nhiễm rận, chẳng hạn như giường, ga trải giường hoặc ghế sofa.
Nguyên nhân gây bệnh rận
Có hai loại rận phổ biến nhất ký sinh trên cơ thể người: Rận mu (Pthirus pubis) và chấy rận (Pediculus humanus). Mỗi loại rận có nguyên nhân lây truyền riêng.
Rận mu
Quan hệ tình dục: Đây là con đường lây truyền rận mu phổ biến nhất. Rận mu có thể lây từ người này sang người khác khi họ quan hệ tình dục.
Tiếp xúc gần gũi: Rận mu cũng có thể lây lan qua tiếp xúc gần gũi khác như ôm, hôn.
Dùng chung đồ dùng cá nhân: Việc sử dụng chung đồ dùng cá nhân như khăn tắm, khăn trải giường, quần áo với người bị rận mu cũng có thể lây truyền rận mu.
Chấy rận
Tiếp xúc trực tiếp: Chấy rận thường lây lan qua tiếp xúc trực tiếp giữa người với người, đặc biệt là trẻ em.
Dùng chung đồ dùng cá nhân: Việc sử dụng chung đồ dùng cá nhân như lược, mũ, khăn quàng cổ với người bị chấy rận cũng có thể lây truyền chấy rận.
Tiếp xúc với đồ vật bị nhiễm: Chấy rận có thể sống sót ngoài cơ thể người trong vòng 2 ngày. Do đó, việc tiếp xúc với đồ vật bị nhiễm chấy rận như giường ngủ, ghế sofa, quần áo cũng có thể lây truyền chấy rận.
Triệu chứng nhiễm rận
Có hai loại rận phổ biến nhất: rận đầu và rận mu. Mỗi loại có những triệu chứng riêng biệt.
Rận đầu
Ngứa da đầu: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của nhiễm rận đầu. Ngứa có thể dữ dội và thường tồi tệ hơn vào ban đêm khi rận hoạt động mạnh hơn.
Vết cắn: Rận cắn da đầu để hút máu, gây ra những vết cắn nhỏ, đỏ, có thể ngứa và sưng.
Trứng rận (chấy): Trứng rận, còn gọi là chấy, thường bám chặt vào chân tóc, gần da đầu. Trứng có màu trắng hoặc nâu nhạt và có hình bầu dục nhỏ.
Cảm giác có thứ gì đó bò trên da đầu: Nhiều người cảm thấy như có thứ gì đó bò trên da đầu khi bị nhiễm rận.
Rận mu
Ngứa vùng kín: Ngứa ở vùng kín là triệu chứng phổ biến nhất của nhiễm rận mu. Ngứa có thể dữ dội và thường tồi tệ hơn vào ban đêm khi rận hoạt động mạnh hơn.
Vết cắn: Rận mu cắn da vùng kín để hút máu, gây ra những vết cắn nhỏ, đỏ, có thể ngứa và sưng.
Rận mu: Rận mu có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Chúng nhỏ, có màu nâu xám hoặc trắng xám và trông giống như những con cua nhỏ.
Trứng rận: Trứng rận mu rất nhỏ, có hình bầu dục, màu trắng hoặc vàng và nằm theo từng cụm.
Các nốt màu xanh: Rận mu tiết ra nước bọt khi cắn, có thể gây ra các nốt màu xanh xám trên da.
Sốt nhẹ: Một số người bị nhiễm rận mu có thể bị sốt nhẹ, khó chịu hoặc mệt mỏi.
Phương pháp điều trị rận
Có nhiều phương pháp điều trị rận hiệu quả, bao gồm.
Sử dụng thuốc
Kem permethrin (A-200, Nix, RID): Đây là phương pháp điều trị rận phổ biến nhất và thường có hiệu quả. Thoa kem lên vùng da bị ảnh hưởng, để trong 10 phút sau đó rửa sạch. Lặp lại sau 7 ngày nếu cần thiết.
Dầu gội đầu diệt rận: Loại dầu gội này chứa thuốc diệt côn trùng giúp tiêu diệt rận và trứng rận. Gội đầu theo hướng dẫn trên nhãn và lặp lại sau 7 ngày nếu cần thiết.
Lược chải rận: Loại lược này có răng dày đặc giúp loại bỏ rận và trứng rận khỏi tóc. Chải tóc kỹ từ chân tóc đến ngọn tóc, nhúng lược vào nước nóng sau mỗi lần chải để tiêu diệt rận.
Ivermectin: Thuốc này được uống dưới dạng viên nang và có hiệu quả trong việc điều trị rận. Ivermectin chỉ nên được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.
Phương pháp điều trị tại nhà
Dấm: Pha loãng giấm trắng với nước theo tỷ lệ 1:1 và thoa lên tóc và da đầu. Để trong 30 phút sau đó gội đầu bằng dầu gội thông thường. Dấm có tính axit cao giúp tiêu diệt rận và trứng rận.
Nước muối: Pha loãng muối với nước ấm và thoa lên da đầu. Để trong 30 phút sau đó gội đầu bằng dầu gội thông thường. Nước muối giúp làm dịu da đầu và tiêu diệt rận.
Dầu dừa: Thoa dầu dừa lên tóc và da đầu. Để trong vài giờ sau đó gội đầu bằng dầu gội thông thường. Dầu dừa giúp làm nghẹt rận và trứng rận.
Cách phòng ngừa nhiễm rận
Rận là loài ký sinh trùng nhỏ sống trên da đầu và hút máu người. Chúng có thể gây ngứa và khó chịu, đồng thời có thể lây lan dễ dàng giữa người với người qua tiếp xúc gần gũi. Tuy nhiên, có một số biện pháp đơn giản bạn có thể thực hiện để giúp ngăn ngừa nhiễm rận.
Vệ sinh cá nhân
Gội đầu thường xuyên, đặc biệt là sau khi tham gia các hoạt động có nhiều người qua lại như thể thao hoặc cắm trại.
Sử dụng lược chải rận thường xuyên để loại bỏ rận và trứng rận khỏi tóc.
Tránh chia sẻ đồ dùng cá nhân như lược, mũ, khăn tắm và kẹp tóc với người khác.
Giặt quần áo, khăn trải giường và vỏ gối trong nước nóng (ít nhất 120 độ F) và sấy khô bằng nhiệt cao.
Tránh tiếp xúc gần gũi với người bị rận
Tránh tiếp xúc trực tiếp với da đầu, tóc hoặc quần áo của người bị rận.
Tránh sử dụng đồ dùng cá nhân của người bị rận.
Nếu bạn đang ở trong một môi trường có nhiều người bị rận, chẳng hạn như trường học hoặc trại hè, hãy kiểm tra tóc thường xuyên để tìm rận và trứng rận.
Giữ cho nhà cửa sạch sẽ
Hút bụi thường xuyên, đặc biệt là đồ nội thất và thảm.
Giặt tất cả quần áo, khăn trải giường và vỏ gối trong nước nóng (ít nhất 120 độ F) và sấy khô bằng nhiệt cao.
Rửa sạch tất cả các lược và bàn chải bằng nước nóng và xà phòng.
Sử dụng thuốc xịt chống rận
Có một số loại thuốc xịt chống rận có sẵn mà bạn có thể sử dụng để giúp ngăn ngừa nhiễm rận.
Thực hiện theo hướng dẫn trên nhãn khi sử dụng thuốc xịt chống rận.
Kiểm tra tóc thường xuyên
Kiểm tra tóc thường xuyên để tìm rận và trứng rận, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với người bị rận.
Rận trưởng thành có kích thước bằng hạt táo nhỏ và có màu nâu đỏ. Trứng rận (còn gọi là chấy) nhỏ hơn nhiều và có màu trắng hoặc xám.
Nếu bạn tìm thấy rận hoặc trứng rận, hãy điều trị chúng ngay lập tức bằng một trong các phương pháp được liệt kê ở trên.
Rận tuy nhỏ bé nhưng lại mang đến nhiều phiền toái và ảnh hưởng đến sức khỏe. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về rận và cách diệt trừ hiệu quả. Hãy áp dụng những biện pháp phòng ngừa để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi rận.