Phòng ngừa bệnh tụ huyết trùng trâu bò – Những điều cần biết
Bệnh tụ huyết trùng trâu bò là một căn bệnh nguy hiểm và phổ biến trong ngành chăn nuôi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và năng suất của đàn trâu bò. Căn bệnh này do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra, dẫn đến tình trạng viêm nhiễm nặng và có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Tổng quan về bệnh tụ huyết trùng trâu bò
Bệnh tụ huyết trùng ở trâu bò là một loại bệnh truyền nhiễm khá phổ biến và có thể xảy ra quanh năm. Tình trạng này ảnh hưởng đến hầu hết các tỉnh thành trên toàn quốc, làm cho nó trở thành một mối nguy hiểm đáng lưu ý đối với người chăn nuôi.
Bệnh tụ huyết trùng, do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra, có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng và nhanh chóng tiến triển, dẫn đến tổn thất lớn cho đàn gia súc nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Do đó, việc nhận diện sớm và hiểu rõ các triệu chứng của bệnh là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe cho trâu bò và giảm thiểu nguy cơ lây lan trong đàn.
Nguyên nhân gây bệnh tụ huyết trùng trâu bò
Nguyên nhân gây bệnh tụ huyết trùng ở trâu bò là một vấn đề phức tạp và cần được hiểu rõ để có biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Bệnh tụ huyết trùng, do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra, là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng ở bò.
Khi vi khuẩn này xâm nhập vào cơ thể của bò, đặc biệt là khi chúng đi vào máu, chúng gây ra hiện tượng nhiễm trùng máu, và nếu bệnh nặng có thể dẫn đến tình trạng bại xuất huyết. Vi khuẩn tụ huyết trùng thường tồn tại trong môi trường đất, đặc biệt là trong những khu vực ẩm ướt và thiếu ánh sáng.
Những điều kiện này tạo môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển và sống lâu dài. Nước mưa có thể làm vi khuẩn từ đất bám vào rơm cỏ, mà sau đó trở thành nguồn thức ăn cho bò. Ngoài ra, vi khuẩn cũng có thể trôi vào nguồn nước mà bò sử dụng, làm cho chúng mắc bệnh khi uống nước hoặc ăn phải thức ăn chứa mầm bệnh.
Khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể bò, chúng thường kí sinh ở niêm mạc mũi, hầu và tuyến hạnh nhân. Tụ huyết trùng có thể lây lan trực tiếp từ bò bị bệnh sang bò khỏe mạnh thông qua nước bọt. Khi bò bị bệnh tiếp xúc gần gũi với bò khỏe mạnh trong cùng một chuồng nuôi hoặc khi chúng ăn chung thức ăn và uống chung nước, vi khuẩn dễ dàng lây lan.
Ngoài việc lây truyền trực tiếp, bệnh cũng có thể lây lan qua các vật trung gian như côn trùng, chó mèo, và chuột. Những động vật này có thể truyền vi khuẩn qua các vết cắn, vết đốt hoặc vết thương hở trên da của bò.
Đặc biệt, ngay cả khi đàn bò đã mắc bệnh tụ huyết trùng và đã được điều trị khỏi, vẫn có khả năng một phần lớn trong số đó vẫn mang vi khuẩn tụ huyết trùng trong cơ thể, làm cho việc kiểm soát bệnh trở nên khó khăn hơn.
Vi khuẩn Pasteurella multocida có thể tồn tại trong điều kiện môi trường ẩm ướt và kém ánh sáng trong thời gian dài, từ 1 đến 3 tháng. Các khu vực như đầm lầy, ao tù nước đọng hoặc các chuồng trại ẩm ướt thường là nơi vi khuẩn có thể sinh sống và phát triển.
Do đó, việc duy trì vệ sinh và khô ráo trong chuồng trại, cũng như kiểm soát các yếu tố môi trường, là rất quan trọng để phòng ngừa bệnh tụ huyết trùng ở trâu bò.
Điều kiện lây bệnh tụ huyết trùng ở trâu bò
Bệnh tụ huyết trùng là một trong những mối đe dọa lớn đối với đàn trâu bò. Bệnh lây lan nhanh chóng, gây tỷ lệ chết cao và gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho người chăn nuôi. Vậy đâu là những điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn tụ huyết trùng phát triển và lây lan?
Loài vật mắc bệnh
Trong tự nhiên, trâu và bò là những loài động vật có nguy cơ mắc bệnh tụ huyết trùng cao nhất. Khi bệnh xảy ra ở trâu bò, nó có thể lây lan sang các loài động vật khác như ngựa, chó và lợn.
Do đó, khi xuất hiện ổ dịch tụ huyết trùng ở trâu bò, cần chú ý đến việc phòng bệnh cho các loài động vật này để ngăn chặn sự lây lan. Bê và nghé, do còn bú mẹ, ít bị mắc bệnh hơn so với trâu bò trưởng thành. Trong số các loài trâu bò, trâu thường có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn và triệu chứng nặng nề hơn so với bò.
Cách nhiễm bệnh
Bệnh tụ huyết trùng thường phát triển ở những vùng có khí hậu nóng ẩm. Trong mùa mưa, vi khuẩn tụ huyết trùng vốn có sẵn trong đất sẽ được nước mưa đưa lên bề mặt đất, bám vào rơm, cỏ và nước uống. Khi trâu bò ăn cỏ hoặc uống nước bị nhiễm vi khuẩn, chúng sẽ bị nhiễm bệnh.
Sau khi vi khuẩn xâm nhập vào đường tiêu hóa, chúng có thể qua niêm mạc bị tổn thương do ký sinh trùng, cỏ cứng, rơm hoặc các dị vật khác, xâm nhập vào máu và đến hệ thống lympho ruột. Tại đây, vi khuẩn gây viêm hạch lympho, đặc biệt là hạch sau hầu, dẫn đến tình trạng sưng to.
Từ hạch này, vi khuẩn có thể lan đến các hạch lympho khác như hạch trước vai và hạch trước đùi, gây sưng to và thủy thũng ở những khu vực này. Vì vậy, một trong những triệu chứng điển hình của bệnh tụ huyết trùng là sự sưng to của hạch hầu ở trâu bò.
Trong điều kiện bình thường, vi khuẩn tụ huyết trùng thường cư trú trên niêm mạc đường hô hấp của trâu bò khỏe mạnh. Khoảng 80% số trâu bò khỏe mạnh có thể mang vi khuẩn mà không gây ra bệnh lý, nhờ sự cân bằng sinh học giữa vi khuẩn và cơ thể vật nuôi.
Tuy nhiên, khi gặp các yếu tố bất lợi như thay đổi thời tiết đột ngột, thiếu thức ăn, làm việc nặng nhọc hoặc thay đổi điều kiện sống, sức đề kháng của trâu bò sẽ giảm sút. Điều này làm phá vỡ sự cân bằng sinh học, dẫn đến sự gia tăng độc lực và số lượng của vi khuẩn, từ đó gây bệnh.
Phương thức truyền lây
Bệnh tụ huyết trùng có thể lây lan trực tiếp từ con bệnh sang con khỏe qua tiếp xúc trực tiếp, chia sẻ nguồn thức ăn và nước uống, hoặc chung chuồng, bãi chăn thả, cũng như sử dụng chung các dụng cụ chăn nuôi. Sự lây lan có thể xảy ra qua tiếp xúc gần gũi hoặc việc dùng chung các vật dụng trong quá trình chăn nuôi.
Ngoài việc lây truyền trực tiếp, bệnh còn có thể phát tán xa do việc mổ thịt các súc vật mắc bệnh và phân tán thịt hoặc da của chúng. Các loài trung gian như chó, mèo, chuột và côn trùng hút máu cũng có thể đóng vai trò trong việc truyền bệnh, vì chúng có khả năng mang vi khuẩn tụ huyết trùng từ súc vật này sang súc vật khác.
Mùa phát bệnh
Bệnh tụ huyết trùng xảy ra rải rác quanh năm ở các khu vực có khí hậu nóng ẩm. Tuy nhiên, bệnh thường có xu hướng gia tăng và tập trung hơn trong mùa mưa, từ tháng 6 đến tháng 9, khi điều kiện môi trường thuận lợi cho sự phát triển và lây lan của vi khuẩn.
Triệu chứng của bệnh tụ huyết trùng
Để nhận diện bệnh tụ huyết trùng ở bò một cách chính xác, bà con cần dựa vào các triệu chứng lâm sàng cụ thể, vì bệnh này có thể biểu hiện qua nhiều thể khác nhau, bao gồm thể cấp tính, mãn tính và ác tính. Dưới đây là mô tả chi tiết về các triệu chứng của từng thể bệnh:
Thể cấp tính
Bệnh tụ huyết trùng thể cấp tính thường phát triển nhanh chóng và có thời gian ủ bệnh từ 1 đến 3 ngày. Bò mắc bệnh thể hiện rõ các dấu hiệu như sau:
Sốt cao: Thân nhiệt của bò có thể tăng lên đáng kể, đạt từ 40 đến 42°C, khiến bò cảm thấy mệt mỏi và bứt rứt.
Biểu hiện của niêm mạc: Niêm mạc mắt bò thường đỏ sẫm rồi chuyển sang tái xám. Nước mũi chảy liên tục và có thể có dấu hiệu viêm nhiễm ở niêm mạc.
Sưng hạch: Các hạch lâm ba, đặc biệt là hạch dưới hầu, có thể sưng to, gây khó khăn trong việc thở. Hạch ở trước vai và trước đùi cũng có thể sưng và thủy thủng, làm bò di chuyển khó khăn.
Rối loạn hô hấp: Bò bị viêm màng phổi, tràn dịch màng phổi, hoặc viêm phổi cấp sẽ thở mạnh và khó thở. Các dấu hiệu khác có thể bao gồm sự xuất hiện của chấm xuất huyết đỏ sẫm ở niêm mạc, bụng chướng hơi do viêm phúc mạc, và phân có lẫn máu.
Rối loạn tiêu hóa: Triệu chứng tiêu hóa bao gồm táo bón ở giai đoạn đầu và sau đó tiêu chảy dữ dội, kèm theo phân có máu. Bệnh thường tiến triển trong khoảng 3 đến 5 ngày và có tỷ lệ tử vong cao, từ 90 đến 100%.
Thể mãn tính
Bệnh tụ huyết trùng thể mãn tính thường có biểu hiện kéo dài và ít rõ ràng hơn so với thể cấp tính:
Rối loạn tiêu hóa: Bò mắc bệnh mãn tính có thể gặp phải tình trạng tiêu chảy hoặc táo bón, không ổn định.
Viêm khớp: Viêm khớp gây khó khăn trong việc di chuyển, bò có thể đi lại khó khăn.
Viêm phế quản và viêm phổi mãn tính: Các vấn đề này dẫn đến sự suy giảm sức khỏe chung, bò thường gầy đi và có thể chết do kiệt sức. Bệnh tiến triển từ từ trong vài tuần và các triệu chứng nhẹ dần theo thời gian.
Thể ác tính
Bệnh tụ huyết trùng thể ác tính là dạng nghiêm trọng nhất và thường có triệu chứng đột ngột:
Sốt cao và hành vi bất thường: Bò thường sốt cao từ 41 đến 42°C, và có hành vi hung dữ hoặc điên loạn. Chúng có thể đập đầu vào tường hoặc chạy lồng lên, dẫn đến ngã và ngất lịm.
Triệu chứng nặng: Bò có thể bị run rẩy, mất ý thức và có thể chết trong vòng 24 giờ.
Việc nhận diện sớm và chính xác các triệu chứng của bệnh tụ huyết trùng ở bò là rất quan trọng để có thể thực hiện các biện pháp điều trị phù hợp. Bà con nên thường xuyên theo dõi sức khỏe đàn bò và tham khảo ý kiến từ các chuyên gia y tế để đảm bảo điều trị hiệu quả.
Điều trị bệnh tụ huyết trùng trâu bò
Bệnh tụ huyết trùng ở bò là một bệnh nghiêm trọng do vi khuẩn gây ra, đòi hỏi phương pháp điều trị hiệu quả để bảo vệ sức khỏe của đàn bò. Để điều trị bệnh này, việc phát hiện sớm, cách ly bò mắc bệnh và sử dụng các loại thuốc điều trị phù hợp là rất quan trọng.
Sử dụng thuốc kháng sinh
Để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh tụ huyết trùng, có thể sử dụng một số loại thuốc kháng sinh sau đây:
Via Gentamox: Đây là loại thuốc có chứa hai thành phần chính là Amoxicillin và Gentamicin. Nó có tác dụng mạnh mẽ trong việc tiêu diệt vi khuẩn. Liều dùng là tiêm bắp thịt, dưới da hoặc vào xoang bụng với liều lượng 1 ml/10 kg trọng lượng cơ thể (TT) mỗi ngày trong khoảng 3-5 ngày liên tục.
Fotyket Ort: Sản phẩm này kết hợp kháng sinh Fosfomycin với Tylosin và thuốc giảm đau hạ sốt Ketoprofen. Sự kết hợp này giúp điều trị hiệu quả các nhiễm khuẩn do kháng thuốc kháng sinh khác. Liều dùng là tiêm bắp thịt với liều lượng 1 ml/20-25 kg TT mỗi ngày trong 3-5 ngày.
Ceptiketo: Đây là loại thuốc kết hợp giữa kháng sinh Ceftiofur và thuốc giảm đau hạ sốt Ketoprofen, hỗ trợ điều trị các nhiễm khuẩn hiệu quả. Thuốc được tiêm bắp thịt hoặc dưới da với liều lượng 1 ml/50-75 kg TT mỗi ngày trong 3 ngày.
Sử dụng thuốc bổ, trợ sức và tiêu viêm
Để giúp bò hồi phục nhanh chóng, cần bổ sung các thuốc bổ trợ sức khỏe và tiêu viêm:
Gluco kc bamin: Thuốc này chứa Canxi, Phospho và Vitamin C với hàm lượng cao, giúp thúc đẩy quá trình tổng hợp Protein và Lipid, đồng thời kích thích hệ miễn dịch. Liều dùng là tiêm bắp thịt với liều 1 ml/20 kg TT mỗi ngày trong 3-5 ngày liên tục.
Vitamin C5%: Sản phẩm này cung cấp Vitamin C cần thiết và tăng cường sức đề kháng cho bò. Liều dùng là tiêm bắp thịt, dưới da hoặc tĩnh mạch với liều lượng 20-40 ml/con mỗi ngày trong khoảng 3-5 ngày.
Via Vitamin B1: Đây là thuốc bổ trợ giúp tăng cường quá trình trao đổi chất và phục hồi sức khỏe cho gia súc gầy yếu hoặc sau khi bị bệnh. Liều dùng là tiêm bắp thịt với liều 15-20 ml mỗi ngày trong 3-5 ngày.
Chăm sóc và vệ sinh chuồng trại
Ngoài việc sử dụng thuốc, chăm sóc và vệ sinh chuồng trại cũng rất quan trọng trong việc điều trị bệnh. Cần tăng cường vệ sinh chuồng trại và các dụng cụ chăn nuôi bằng các sản phẩm sát trùng như Fordecid, Via Iodine, hoặc Via Bencovet.
Việc này nên được thực hiện đều đặn 2 ngày một lần để đảm bảo môi trường chăn nuôi sạch sẽ và giảm nguy cơ lây lan bệnh. Tổng hợp các biện pháp điều trị và chăm sóc trên đây sẽ giúp bò nhanh chóng hồi phục sức khỏe và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tụ huyết trùng trong tương lai.
Cách phòng ngừa bệnh tụ huyết trùng
Để bảo vệ đàn bò khỏi bệnh tụ huyết trùng, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc đúng cách là vô cùng quan trọng. Bà con cần chú trọng đến công tác vệ sinh thú y và áp dụng các phương pháp phòng bệnh để đảm bảo sức khỏe cho bò. Dưới đây là các phương pháp phòng ngừa bệnh tụ huyết trùng hiệu quả.
Vệ sinh và khử trùng
Để ngăn ngừa bệnh tụ huyết trùng, việc duy trì vệ sinh chuồng trại và khu vực chăn nuôi là rất quan trọng. Bà con nên thực hiện các biện pháp vệ sinh định kỳ và khử trùng các khu vực chăn nuôi, bãi chăn thả, thức ăn và nước uống của bò. Cụ thể:
Vệ sinh chuồng trại: Sử dụng các sản phẩm khử trùng như Fordecid để phun tẩy bên ngoài chuồng định kỳ 2 lần mỗi tuần. Bên trong chuồng, sử dụng thuốc sát trùng Via Iodine cũng nên được thực hiện 2 lần mỗi tuần. Điều này giúp loại bỏ vi khuẩn và giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh.
Chăm sóc trong mùa mưa và ngập lũ: Trong những thời điểm này, điều kiện môi trường có thể tạo thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Bà con cần chăm sóc bò bằng cách bổ sung dinh dưỡng phù hợp để tăng sức đề kháng.
Các sản phẩm như B-complex K3+C với liều lượng 1g/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày, Viarmasol-1000 với liều lượng 1g/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày, và AZ.KTMD với liều lượng 1g/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày có thể giúp tăng cường sức khỏe cho bò.
Tiêm phòng vacxin
Tiêm phòng vacxin là một phương pháp phòng ngừa hiệu quả để bảo vệ bò khỏi bệnh tụ huyết trùng. Bà con nên thực hiện tiêm vacxin theo hướng dẫn của nhà sản xuất:
Sử dụng vacxin THT: Đây là loại vacxin được khuyến cáo tiêm cho bò từ 6 tháng tuổi trở lên. Liều lượng và cách sử dụng vacxin cần tuân theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Tiêm định kỳ 2 lần mỗi năm giúp tăng cường miễn dịch cho bò và giảm nguy cơ mắc bệnh.
Bổ sung vitamin: Trước và sau khi tiêm vacxin, bà con nên bổ sung vitamin cho bò trong khoảng 3-5 ngày để hỗ trợ sức khỏe và tăng cường hệ miễn dịch. Việc này giúp giảm thiểu các phản ứng phụ của vacxin và nâng cao hiệu quả phòng bệnh.
Quan sát và chăm sóc
Theo dõi đàn bò: Quan sát thường xuyên đàn bò để phát hiện sớm các triệu chứng của bệnh là rất quan trọng. Việc phát hiện sớm giúp bà con kịp thời cách ly và điều trị bò mắc bệnh, từ đó giảm thiểu sự lây lan trong đàn.
Áp dụng các biện pháp phòng chống dịch: Để kiểm soát và dập tắt dịch bệnh, bà con cần thực hiện các biện pháp phòng chống dịch nghiêm ngặt. Điều này bao gồm việc cách ly các con bò bị bệnh, thực hiện các biện pháp vệ sinh triệt để, và quản lý tốt nguồn thức ăn và nước uống.
Từ việc nhận diện các triệu chứng, nguyên nhân đến áp dụng các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả, mọi thông tin đều giúp bạn bảo vệ trâu bò khỏi căn bệnh nguy hiểm này. Hãy thường xuyên kiểm tra sức khỏe của đàn trâu bò và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu rủi ro.