Triệu chứng bệnh viêm phổi màng phổi ở heo và cách điều trị

• Tác giả Nhật Anh
• 2024.08.27

Bệnh viêm phổi màng phổi ở heo là một trong những bệnh lý phổ biến và nghiêm trọng trong chăn nuôi heo, gây ra tổn thất lớn cho người chăn nuôi do ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất của đàn heo. Cùng dongvat.edu.vn tìm hiểu chi tiết về bệnh viêm phổi màng phổi ngay nhé!

Nguyên nhân gây bệnh viêm phổi màng phổi ở heo

Viêm phổi màng phổi ở heo là một trong những bệnh lý hô hấp nghiêm trọng nhất ảnh hưởng đến ngành chăn nuôi heo trên toàn cầu. Bệnh này, còn được gọi là bệnh viêm phổi màng phổi dính (Porcine Pleuropneumonia), gây ra bởi vi khuẩn Actinobacillus pleuropneumoniae (APP). 

Đây là một bệnh có tốc độ lây lan nhanh và thường dẫn đến các triệu chứng nặng nề như khó thở, ho, sốt cao, và trong nhiều trường hợp, bệnh có thể gây tử vong nhanh chóng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. 

Để quản lý hiệu quả bệnh này trong các trang trại chăn nuôi, cần hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh, các yếu tố nguy cơ, và cách thức mà bệnh có thể lây lan trong đàn heo.

Vi khuẩn Actinobacillus pleuropneumoniae (APP)

Vi khuẩn Actinobacillus pleuropneumoniae là tác nhân chính gây ra bệnh viêm phổi màng phổi ở heo. APP là một vi khuẩn gram âm, có khả năng xâm nhập và tấn công mạnh mẽ vào mô phổi và màng phổi của heo, dẫn đến viêm nhiễm nặng nề và tổn thương sâu rộng trong mô phổi. 

APP có nhiều serotype khác nhau, và mỗi serotype có mức độ độc lực khác nhau, nhưng tất cả đều có khả năng gây ra bệnh nặng nề. Vi khuẩn này có thể tồn tại trong đường hô hấp của heo mà không gây bệnh rõ rệt cho đến khi có yếu tố kích hoạt, như căng thẳng hoặc các điều kiện môi trường bất lợi, thúc đẩy sự bùng phát của bệnh.

Điều kiện chuồng trại không hợp vệ sinh

Điều kiện chuồng trại kém vệ sinh là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến sự lây lan của vi khuẩn APP. Chuồng trại bẩn, ẩm ướt, và không được thông gió đầy đủ sẽ tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. 

Các chất khí độc hại như amoniac (NH₃) phát sinh từ sự phân hủy phân và nước tiểu có thể gây kích ứng đường hô hấp, làm suy giảm sức đề kháng của heo. Điều này không chỉ làm tăng nguy cơ nhiễm APP mà còn các bệnh nhiễm trùng khác.

Mật độ chăn nuôi cao và quản lý kém

Mật độ chăn nuôi cao làm tăng cơ hội tiếp xúc gần gũi giữa các cá thể heo, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn APP lây lan qua các giọt bắn hoặc dịch tiết khi heo ho hoặc hắt hơi. 

Quản lý kém, như không áp dụng các biện pháp cách ly đối với heo có triệu chứng bệnh, hoặc không thực hiện biện pháp kiểm dịch nghiêm ngặt khi nhập heo mới vào đàn, cũng làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm và bùng phát dịch bệnh.

Sự thay đổi đột ngột về điều kiện môi trường và thời tiết

Heo rất nhạy cảm với sự thay đổi đột ngột của thời tiết và điều kiện môi trường. Những thay đổi này có thể gây ra căng thẳng, làm suy yếu hệ miễn dịch của heo, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng, bao gồm cả viêm phổi màng phổi. 

Ví dụ, trong mùa đông, sự chênh lệch nhiệt độ lớn giữa ngày và đêm mà không có biện pháp bảo vệ thích hợp có thể dẫn đến sự bùng phát của APP do hệ thống hô hấp bị suy giảm khả năng bảo vệ.

Thiếu dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe kém

Dinh dưỡng không đầy đủ, thiếu hụt các vitamin và khoáng chất thiết yếu như vitamin E, selen, và kẽm có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch của heo, khiến chúng dễ bị nhiễm APP hơn. Hơn nữa, nếu không được tiêm phòng định kỳ và tẩy giun đúng cách, sức đề kháng của heo sẽ giảm, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong đàn.

Tiếp xúc với heo bị nhiễm bệnh

Heo mắc bệnh viêm phổi màng phổi có thể là nguồn lây nhiễm chính trong đàn. Vi khuẩn APP có thể lây lan từ heo bệnh sang heo khỏe mạnh qua tiếp xúc trực tiếp qua giọt bắn khi heo ho, hắt hơi, hoặc qua dịch tiết từ mũi. 

Ngoài ra, vi khuẩn có thể lây lan gián tiếp qua các dụng cụ chăn nuôi, thiết bị, thức ăn, nước uống, và thậm chí qua bàn tay hoặc quần áo của người chăm sóc nếu không được vệ sinh đúng cách. Do đó, việc cách ly heo mắc bệnh và thực hiện các biện pháp vệ sinh nghiêm ngặt là vô cùng cần thiết để ngăn ngừa sự lây lan của vi khuẩn.

Sự hiện diện của các bệnh lý đồng nhiễm

Sự hiện diện của các bệnh lý hô hấp khác trong đàn, như Mycoplasma hyopneumoniae (nguyên nhân gây viêm phổi mycoplasma) hoặc Pasteurella multocida, có thể làm tăng tính nghiêm trọng và khả năng lây lan của bệnh viêm phổi màng phổi do APP. 

Những bệnh lý này thường làm suy yếu hệ thống miễn dịch và hô hấp của heo, tạo điều kiện thuận lợi cho APP xâm nhập và gây bệnh. Đồng thời, các bệnh lý này có thể làm phức tạp hóa việc chẩn đoán và điều trị, dẫn đến tỷ lệ tử vong cao hơn nếu không được quản lý kịp thời.

Việc hiểu rõ các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của bệnh viêm phổi màng phổi ở heo là rất quan trọng để phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh hiệu quả trong các trang trại chăn nuôi. 

Các biện pháp phòng ngừa bao gồm quản lý tốt môi trường chuồng trại, kiểm soát mật độ chăn nuôi, cung cấp dinh dưỡng đầy đủ và cân đối, tiêm phòng đúng lịch, và thực hiện các biện pháp kiểm dịch và cách ly khi cần thiết. 

Xem thêm: Bệnh viêm ruột ở heo – Phát hiện sớm và giải pháp hiệu quả

Triệu chứng khi heo mắc bệnh viêm phổi màng phổi

Bệnh viêm phổi màng phổi ở heo, được gây ra bởi vi khuẩn Actinobacillus pleuropneumoniae, là một bệnh lý rất nguy hiểm và gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi, đặc biệt trong các trang trại có mật độ chăn nuôi cao. 

Vi khuẩn này có thể lây lan rất nhanh chóng qua đường hô hấp khi heo tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi hoặc miệng của những con heo nhiễm bệnh. Ngoài ra, bệnh còn có thể lây truyền gián tiếp qua các dụng cụ chăn nuôi, thức ăn, nước uống bị nhiễm bẩn. 

Ho, khó thở và sốt cao

Triệu chứng ban đầu và dễ nhận biết nhất của bệnh viêm phổi màng phổi ở heo là ho, có thể là ho khan hoặc ho có đờm. Triệu chứng ho thường trở nên rõ rệt hơn khi heo vận động mạnh hoặc bị kích động. 

Ho có thể xuất hiện bất cứ lúc nào, nhưng thường xảy ra nhiều hơn vào buổi sáng sớm hoặc khi trời lạnh. Bên cạnh đó, khó thở cũng là một dấu hiệu phổ biến, với biểu hiện thở nhanh, thở dốc, hoặc thở hổn hển. Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, heo có thể phải mở miệng để thở, và điều này thường cho thấy tình trạng bệnh đang tiến triển xấu đi.

Sốt cao là một trong những dấu hiệu điển hình của bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn. Khi bị nhiễm vi khuẩn Actinobacillus pleuropneumoniae, heo thường có nhiệt độ cơ thể tăng cao, đôi khi vượt quá 40°C và có thể lên tới 41°C hoặc cao hơn. 

Sốt cao không chỉ gây ra sự mệt mỏi và suy nhược ở heo, mà còn làm giảm khả năng ăn uống và hoạt động của chúng, làm cho cơ thể nhanh chóng bị suy yếu.

Lờ đờ, chậm chạp

Một triệu chứng rõ ràng khác của bệnh là heo trở nên lờ đờ, chậm chạp và ít hoạt động. Chúng có xu hướng nằm nhiều hơn, ít di chuyển và không còn hứng thú với thức ăn như trước. 

Sự giảm ăn uống này có thể dẫn đến sụt cân nhanh chóng và làm suy giảm hệ miễn dịch của heo, khiến chúng dễ bị mắc các bệnh khác hoặc làm tình trạng viêm phổi trở nên nghiêm trọng hơn. Việc giảm ăn uống và sụt cân có thể là dấu hiệu cho thấy bệnh đã tiến triển đến giai đoạn nghiêm trọng.

Chảy nước mũi và mắt

Heo mắc bệnh viêm phổi màng phổi thường có hiện tượng chảy nước mũi liên tục, dịch tiết từ mũi có thể trong suốt hoặc đục, đôi khi có màu vàng hoặc xanh nếu có nhiễm trùng thứ cấp. 

Nước mũi chảy nhiều có thể gây khó chịu và làm giảm khả năng hô hấp của heo. Ngoài ra, mắt heo có thể bị chảy nước mắt thường xuyên, gây ra hiện tượng mắt đỏ, sưng, và có thể kèm theo viêm kết mạc. Điều này làm cho heo cảm thấy khó chịu và có thể ảnh hưởng đến tầm nhìn.

Tím tái và ngất xỉu

Cyanosis là một triệu chứng nghiêm trọng và xuất hiện khi tình trạng bệnh đã tiến triển đáng kể. Tím tái thường xuất hiện ở các vùng da mỏng như tai, mũi, môi và niêm mạc miệng do sự thiếu hụt oxy trong máu. 

Đây là dấu hiệu cho thấy phổi của heo không còn khả năng trao đổi khí hiệu quả, dẫn đến thiếu oxy toàn thân. Khi heo xuất hiện triệu chứng này, cần có sự can thiệp ngay lập tức từ bác sĩ thú y để tránh tình trạng xấu hơn.

Trong các trường hợp cấp tính và nặng, heo có thể đột ngột ngất xỉu và chết mà không có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào trước đó. Điều này thường do sự suy giảm nhanh chóng của chức năng hô hấp và tuần hoàn, dẫn đến tình trạng thiếu oxy nghiêm trọng trong máu. 

Các trường hợp chết đột ngột thường xảy ra khi vi khuẩn gây ra tổn thương nghiêm trọng đến phổi và màng phổi, gây ra xuất huyết nội và viêm nhiễm toàn bộ hệ thống hô hấp.

Tiêu chảy và mất nước

Mặc dù tiêu chảy không phải là triệu chứng điển hình của viêm phổi màng phổi, nhưng một số heo mắc bệnh có thể gặp phải tình trạng này. Tiêu chảy làm cho heo mất nước và các chất điện giải quan trọng, dẫn đến suy nhược toàn thân và có thể làm tình trạng bệnh trầm trọng hơn. 

Heo bị mất nước thường có các dấu hiệu như da khô, mắt lõm, và giảm tính đàn hồi của da. Việc mất nước nghiêm trọng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được bù đắp kịp thời.

Khó khăn trong di chuyển và triệu chứng thần kinh

Trong các trường hợp nặng, viêm phổi màng phổi có thể gây ra các triệu chứng liên quan đến hệ thần kinh trung ương. Heo có thể gặp khó khăn trong di chuyển, thường xuyên lảo đảo, mất thăng bằng và có thể bị co giật hoặc các phản ứng bất thường khác. 

Các triệu chứng này thường do sự suy giảm nghiêm trọng của tuần hoàn máu và oxy cung cấp cho não và các cơ quan quan trọng khác.

Ngoài triệu chứng cyanosis, một số heo có thể biểu hiện các tổn thương trên da do thiếu máu hoặc các vấn đề liên quan đến tuần hoàn. Các vùng da có thể trở nên nhợt nhạt hoặc có các vết xuất huyết nhỏ. 

Niêm mạc miệng và mắt có thể bị viêm, sưng đỏ và có các dấu hiệu xuất huyết nhỏ, biểu hiện cho sự nhiễm trùng lan rộng và sự suy yếu của hệ thống miễn dịch.

Xem thêm: Tụ huyết trùng ở lợn – Phương pháp xử lý và ngăn ngừa

Cách điều trị bệnh viêm phổi màng phổi ở heo

Điều trị bệnh viêm phổi màng phổi ở heo là một quá trình phức tạp đòi hỏi sự kết hợp giữa chẩn đoán chính xác, sử dụng thuốc phù hợp, chăm sóc đặc biệt và thực hiện các biện pháp quản lý chuồng trại để ngăn ngừa sự lây lan.

Chẩn đoán chính xác và kịp thời

Quan sát triệu chứng lâm sàng: Heo mắc bệnh viêm phổi màng phổi thường biểu hiện các triệu chứng như khó thở, thở nhanh, ho khan, sốt cao, lười vận động, giảm hoặc bỏ ăn, chảy nước mũi hoặc nước mắt, và trong một số trường hợp có thể thấy xuất hiện mủ hoặc dịch nhầy từ mũi. 

Triệu chứng này có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở heo con và heo đang phát triển.

Thăm khám thú y chuyên sâu: Để xác định chính xác tình trạng bệnh, thú y cần thực hiện các biện pháp kiểm tra bao gồm nghe phổi bằng ống nghe để phát hiện âm thở bất thường, đo nhiệt độ để xác định tình trạng sốt, và tiến hành xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ nhiễm trùng cũng như xác định loại vi khuẩn gây bệnh. 

Ngoài ra, xét nghiệm dịch mũi hoặc phế quản có thể được thực hiện để tìm ra tác nhân gây bệnh cụ thể.

Điều trị bằng thuốc kháng sinh

Lựa chọn kháng sinh phù hợp: Việc lựa chọn kháng sinh cần dựa trên kết quả xét nghiệm và khuyến cáo của bác sĩ thú y. Các loại kháng sinh phổ biến được sử dụng trong điều trị viêm phổi màng phổi ở heo bao gồm Amoxicillin, Tylosin, Florfenicol, Enrofloxacin, và Oxytetracycline. 

Quan trọng là phải sử dụng kháng sinh theo đúng liều lượng và thời gian quy định để đảm bảo tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn gây bệnh và ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc.

Quy trình điều trị: Điều trị thường kéo dài từ 5 đến 7 ngày tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Trong trường hợp nghiêm trọng, cần phải kết hợp nhiều loại kháng sinh hoặc sử dụng kháng sinh phổ rộng để đạt hiệu quả tốt hơn. Ngoài ra, nên theo dõi sát sao phản ứng của heo với thuốc để điều chỉnh kịp thời nếu cần.

Điều trị hỗ trợ và chăm sóc đặc biệt

Sử dụng thuốc chống viêm và hạ sốt: Các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như Meloxicam hoặc Flunixin được sử dụng để giảm viêm và hạ sốt, giúp heo cảm thấy thoải mái hơn và cải thiện quá trình hồi phục.

Thuốc long đờm và hỗ trợ hô hấp: Thuốc long đờm và các loại thuốc giãn phế quản có thể giúp làm loãng dịch nhầy trong phổi, giảm cản trở đường thở và cải thiện khả năng hô hấp cho heo.

Chế độ dinh dưỡng và chăm sóc chu đáo: Cung cấp một chế độ ăn giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa, cùng với việc bổ sung vitamin và khoáng chất cần thiết để tăng cường hệ miễn dịch của heo. Đảm bảo rằng heo luôn có nước sạch để uống và giữ ấm chuồng trại, đặc biệt trong điều kiện thời tiết lạnh hoặc ẩm ướt.

Quản lý đàn heo và kiểm soát môi trường

Cách ly và theo dõi chặt chẽ heo bệnh: Khi phát hiện heo mắc bệnh, cần nhanh chóng cách ly heo bệnh khỏi đàn để ngăn chặn sự lây lan. Chuồng nuôi cần được khử trùng kỹ lưỡng và duy trì vệ sinh tốt để loại bỏ các tác nhân gây bệnh tiềm ẩn.

Kiểm soát môi trường sống: Môi trường chuồng trại cần đảm bảo thông thoáng, khô ráo và sạch sẽ. Nhiệt độ và độ ẩm phải được điều chỉnh phù hợp để giảm thiểu stress cho heo và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hồi phục. Ngoài ra, cần giảm mật độ nuôi nhốt để tránh lây lan bệnh.

Phòng ngừa tái phát và đảm bảo sức khỏe lâu dài

Tiêm phòng đầy đủ: Việc tiêm vaccine phòng bệnh viêm phổi màng phổi và các bệnh liên quan khác là biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa bệnh tái phát và bảo vệ sức khỏe đàn heo về lâu dài. Nên tham khảo lịch tiêm chủng từ bác sĩ thú y để đảm bảo tất cả heo trong đàn đều được bảo vệ.

Theo dõi sức khỏe định kỳ: Định kỳ theo dõi sức khỏe của đàn heo, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển mùa hoặc thay đổi môi trường, để kịp thời phát hiện và xử lý các triệu chứng bất thường. Việc này giúp ngăn chặn bệnh từ giai đoạn đầu và giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch trong đàn.

Xem thêm: Tìm hiểu về bệnh hồng lỵ ở heo – Nguyên nhân và cách điều trị

Đào tạo và nâng cao nhận thức cho người chăn nuôi

Huấn luyện và tư vấn: Người chăn nuôi nên được đào tạo về cách nhận biết sớm các triệu chứng bệnh và biết cách xử lý kịp thời. Ngoài ra, cần có kế hoạch tư vấn thường xuyên từ bác sĩ thú y để cập nhật kiến thức và kỹ năng chăn nuôi an toàn, hiệu quả.

Điều trị bệnh viêm phổi màng phổi ở heo đòi hỏi một chiến lược tổng thể bao gồm chẩn đoán chính xác, điều trị bằng thuốc hợp lý, chăm sóc đặc biệt và quản lý chuồng trại chặt chẽ. 

Sự phối hợp giữa các biện pháp này không chỉ giúp heo nhanh chóng hồi phục mà còn giảm thiểu thiệt hại kinh tế và duy trì sức khỏe đàn heo lâu dài. 

Việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa, tiêm phòng và duy trì môi trường sống sạch sẽ là chìa khóa giúp ngăn chặn sự tái phát của bệnh viêm phổi màng phổi, bảo vệ hiệu quả đàn heo và tối ưu hóa lợi nhuận cho người chăn nuôi.

Bệnh viêm phổi màng phổi ở heo là một mối đe dọa lớn đối với ngành chăn nuôi, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và năng suất của đàn heo. Hãy luôn chú ý đến các dấu hiệu bất thường để kịp thời xử lý và bảo vệ đàn heo khỏi các bệnh lý nguy hiểm như viêm phổi màng phổi.

---