Tìm hiểu về cá dìa – Đặc điểm, môi trường sống và tập tính

• Tác giả Nguyễn Ánh
• 2024.07.02

Cá dìa là một loài cá biển quen thuộc trong vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, đang dần chiếm lĩnh sự quan tâm của nhiều người yêu thích hải sản và các nhà nghiên cứu sinh vật biển. Với hình dáng thuôn dài, màu sắc đa dạng và giá trị dinh dưỡng cao, cá dìa không chỉ là nguồn thực phẩm quan trọng mà còn đóng vai trò thiết yếu trong hệ sinh thái biển. Hãy cùng dongvat.edu.vn tìm hiểu chi tiết về loài cá đặc biệt này, từ đặc điểm sinh học, môi trường sống đến giá trị kinh tế và dinh dưỡng mà chúng mang lại.

Giới thiệu chung về cá dìa

Cá dìa là một loài cá biển phổ biến ở các vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới. Với tên khoa học Siganus, cá dìa có thân hình thuôn dài, kích thước trung bình từ 20-40 cm, và trọng lượng từ 0.5-1.5 kg. Đặc điểm nhận dạng của cá dìa là màu sắc đa dạng: Từ xám bạc, nâu đen đến các đốm vàng hoặc nâu sậm.

Cá dìa đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái biển vì chúng ăn tảo và rong biển, giúp duy trì sự cân bằng sinh học trong các rạn san hô. Ngoài ra, cá dìa cũng là nguồn lợi thủy sản quan trọng với giá trị kinh tế cao.

Tại Việt Nam, cá dìa được khai thác và sử dụng trong nhiều món ăn đặc sản như cá dìa nướng muối ớt, cá dìa kho tộ. Sản lượng khai thác cá dìa hàng năm lên đến hàng nghìn tấn, góp phần lớn vào thu nhập của ngư dân ven biển.

Đặc điểm sinh học của cá dìa

Cá dìa là loài cá biển có tập tính ăn tạp, thức ăn chính của chúng bao gồm tảo, rong biển, và các loài động vật nhỏ như phiêu sinh vật và giáp xác. Thức ăn đa dạng giúp cá dìa thích nghi tốt với môi trường sống phong phú ở các vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới. Hàng ngày, cá dìa thường kiếm ăn vào sáng sớm và chiều tối, thời điểm mà lượng tảo và phiêu sinh vật dồi dào nhất.

Về sinh sản, cá dìa thường sinh sản theo cặp, và quá trình đẻ trứng diễn ra trong các tổ bùn cát dưới đáy biển. Một cặp cá dìa có thể đẻ hàng trăm ngàn trứng mỗi lần, đảm bảo tỷ lệ sống sót cao của các thế hệ con cháu.

Mùa sinh sản của cá dìa thường diễn ra vào mùa xuân và mùa hè, khi nhiệt độ nước biển ấm áp và điều kiện môi trường thuận lợi nhất cho sự phát triển của trứng và ấu trùng.

Cá dìa có tuổi thọ trung bình khoảng 5-7 năm trong tự nhiên. Trong điều kiện môi trường sống tốt và ít bị khai thác, một số cá dìa có thể sống lâu hơn. Sự sống lâu và khả năng sinh sản cao giúp cá dìa duy trì và phát triển quần thể, đóng góp quan trọng vào hệ sinh thái biển và nguồn lợi thủy sản bền vững.

Phân loại cá dìa

Cá dìa đen 

Cá dìa đen thuộc loài Siganus javus. Chúng có màu sắc chủ đạo là nâu đen với các vân sọc mờ dọc theo cơ thể. Cá dìa đen thường sống ở vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là ở các vùng biển của Ấn Độ Dương và Tây Thái Bình Dương. Chiều dài trung bình của cá dìa đen khoảng 30-40 cm, trọng lượng có thể đạt tới 1 kg. Loài này thường sống thành bầy và có tập tính di cư theo mùa.

Cá dìa bông

Cá dìa bông có tên khoa học là Siganus guttatus. Đặc điểm nổi bật của loài cá này là cơ thể màu bạc với các đốm vàng hoặc nâu sậm. Cá dìa bông thường được tìm thấy ở các vùng biển Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam, Thái Lan, và Philippines. Kích thước trung bình của cá dìa bông từ 25-35 cm và chúng có thể nặng từ 0.5-1 kg. Loài này có giá trị kinh tế cao, được sử dụng nhiều trong ẩm thực và chế biến thủy sản.

Cá dìa trơn 

Cá dìa trơn có tên khoa học là Siganus canaliculatus. Chúng có màu sắc khá đơn giản với thân màu xám bạc và ít hoa văn. Cá dìa trơn thường sống ở các vùng biển nông có rạn san hô và cỏ biển. Chúng phổ biến ở vùng biển từ Ấn Độ Dương đến Tây Thái Bình Dương, bao gồm cả Biển Đông. Chiều dài trung bình của cá dìa trơn khoảng 20-30 cm và trọng lượng khoảng 0.4-0.8 kg. Cá dìa trơn có giá trị kinh tế vừa phải, thường được khai thác để cung cấp cho thị trường nội địa.

Môi trường sống và phân bố của cá dìa

Cá dìa sinh sống chủ yếu ở các vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới. Chúng thường được tìm thấy ở các vùng biển nông, nơi có rạn san hô và thảm cỏ biển. Cá dìa thích nghi tốt với cả môi trường nước mặn và nước lợ, và thường sinh sống ở độ sâu từ 1 đến 20 mét. Các rạn san hô cung cấp cho cá dìa môi trường sống phong phú với nhiều loại tảo và rong biển, là nguồn thức ăn chính của chúng.

Về phân bố địa lý, cá dìa xuất hiện nhiều ở vùng biển Đông Nam Á, đặc biệt là các nước như Việt Nam, Thái Lan, Philippines, và Indonesia. Ở Việt Nam, cá dìa phổ biến ở các vùng biển từ Quảng Ninh đến Kiên Giang. Ngoài ra, cá dìa cũng có mặt ở các vùng biển của Ấn Độ Dương và Tây Thái Bình Dương. Chúng có xu hướng di cư theo mùa để tìm kiếm môi trường sống và nguồn thức ăn phù hợp.

Sự phân bố theo mùa của cá dìa thường liên quan đến nhiệt độ nước biển và sự phát triển của tảo và rong biển. Vào mùa xuân và mùa hè, khi nhiệt độ nước biển ấm lên và lượng tảo dồi dào, cá dìa thường di cư vào các vùng biển nông gần bờ để sinh sản và kiếm ăn. Ngược lại, vào mùa đông, chúng di cư ra xa bờ hơn, tìm đến các vùng biển sâu hơn để tránh các điều kiện khắc nghiệt và giảm thiểu sự cạnh tranh thức ăn.

Giá trị kinh tế và giá trị dinh dưỡng của cá dìa

Vai trò trong ngành thủy sản

• Cá dìa là một trong những loài cá biển có giá trị kinh tế cao, được ưa chuộng bởi hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng dồi dào.
• Sản lượng nuôi trồng cá dìa ngày càng tăng, đóng góp đáng kể vào sản xuất thủy sản nước ta.
• Theo số liệu của Tổng cục Thủy sản, năm 2023, sản lượng cá dìa nuôi đạt 150.000 tấn, tăng 12% so với năm 2022.
• Cá dìa được xuất khẩu sang nhiều thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc, EU, Mỹ, … mang lại nguồn thu ngoại tệ đáng kể cho đất nước.

Giá trị dinh dưỡng

• Cá dìa là nguồn cung cấp dồi dào protein (18-20%), omega-3, vitamin (A, B1, B2, D3) và khoáng chất (canxi, kali, phốt pho, sắt, …) thiết yếu cho cơ thể.
• Hàm lượng omega-3 cao trong cá dìa giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ, cải thiện trí nhớ và thị lực.
• Protein trong cá dìa dễ tiêu hóa, giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch.
• Vitamin và khoáng chất trong cá dìa giúp bồi bổ cơ thể, tăng cường sức đề kháng, tốt cho da và tóc.

Giá bán của cá dìa trên thị trường

Cá dìa là một loại hải sản được ưa chuộng bởi hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, giá bán của cá dìa trên thị trường hiện nay có thể dao động tùy theo loại cá, kích thước và khu vực mua bán.

• Giá bán dao động từ 300.000 – 500.000 đồng/kg tùy theo kích cỡ và khu vực.
• Cá dìa bông size nhỏ (khoảng 500g – 1kg) có giá rẻ hơn, từ 250.000 – 350.000 đồng/kg.
• Cá dìa bông size lớn (trên 1kg) có giá cao hơn, từ 400.000 – 600.000 đồng/kg.

Lưu ý khi chọn mua và bảo quản cá dìa

Để chọn được cá dìa tươi ngon và bảo quản đúng cách, bạn cần lưu ý một số điều sau.

Cách chọn mua cá dìa

• Kích thước: Nên chọn cá dìa có kích thước vừa phải, từ 250gr – 500gr/con. Cá quá nhỏ sẽ ít thịt, còn cá quá to thịt sẽ bở và không ngon.
• Mắt cá: Mắt cá phải sáng, trong và không bị lờ đờ.
• Mang cá: Mang cá phải có màu đỏ tươi, không bị nhợt nhạt hoặc có mùi tanh.
• Vảy cá: Vảy cá phải sáng bóng, xếp đều và dính chặt vào thân cá.
• Thịt cá: Thịt cá phải săn chắc, có độ đàn hồi tốt và không bị nhũn.
• Nguồn gốc: Nên mua cá dìa ở những cửa hàng uy tín, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Cách bảo quản cá dìa

• Bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh: Cá dìa tươi sống có thể bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh từ 1 – 2 ngày.
• Bảo quản trong ngăn đông tủ lạnh: Cá dìa có thể bảo quản trong ngăn đông tủ lạnh từ 2 – 3 tháng.
• Cách rã đông: Khi cần sử dụng, bạn nên rã đông cá dìa bằng cách để trong ngăn mát tủ lạnh hoặc ngâm trong nước lạnh.
• Lưu ý: Không nên rã đông cá dìa bằng nước nóng hoặc lò vi sóng vì sẽ làm giảm chất lượng thịt cá.

Gợi ý món ngon được chế biến từ cá dìa

Cá dìa là một loại cá biển được nhiều người ưa chuộng bởi hương vị thơm ngon, béo ngậy và giàu dinh dưỡng. Loại cá này có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn, phù hợp cho bữa cơm gia đình hay các buổi tiệc tùng. Dưới đây là một số món ngon được chế biến từ cá dìa:

• Cá dìa kho tộ: Cá dìa kho tộ là món ăn quen thuộc với hương vị mặn ngọt hài hòa, quyện cùng vị cay nồng của ớt và tiêu. Cá được kho trong nồi tộ cùng nước mắm, đường, tiêu, ớt, hành lá, gừng, tỏi,… tạo nên màu vàng đẹp mắt, thịt mềm dai, đậm đà. Món ăn này thường được ăn kèm với cơm nóng và rau luộc, mang đến bữa cơm ngon miệng và ấm cúng.
• Cá dìa cá nướng ớt cay: Cá dìa nướng muối ớt là lựa chọn hoàn hảo cho những ai yêu thích sự đậm đà. Cá được tẩm ướp gia vị vừa ăn rồi nướng trên than hoa, dậy lên mùi thơm nức mũi. Vị mặn cay của muối ớt quyện cùng vị ngọt béo của thịt cá, tạo nên sức hấp dẫn khó cưỡng. Ăn kèm với rau sống, bún tươi và nước chấm chua ngọt, món cá nướng này sẽ khiến bạn nhớ mãi.
• Cá dìa nấu canh chua: Vào những ngày nóng bức, canh chua cá dìa là món ăn giải nhiệt tuyệt vời. Nước dùng chua thanh từ me, cà chua, vị ngọt dịu từ cá dìa cùng vị cay nhẹ của ớt hòa quyện tạo nên hương vị hài hòa, kích thích vị giác. Cá dìa nấu canh không chỉ ngon mà còn cung cấp nhiều dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể.
• Cá dìa chiên giòn: Cá dìa chiên giòn là món ăn đơn giản nhưng không kém phần hấp dẫn. Cá được tẩm ướp gia vị và chiên vàng giòn trong chảo dầu nóng. Lớp da cá vàng ươm, giòn rụm, thịt cá bên trong mềm ngọt, chấm cùng nước mắm chua ngọt tạo nên hương vị khó quên. Món ăn này thường được dùng kèm với rau sống và cơm trắng.

Ngoài ra, cá dìa còn có thể chế biến thành nhiều món ngon khác như cá dìa hấp xù, cá dìa rim mặn, cá dìa nấu lẩu,… Mỗi món ăn đều có hương vị đặc trưng riêng, mang đến cho người thưởng thức những trải nghiệm ẩm thực thú vị.

Tổng hợp hình ảnh về cá dìa

Qua bài viết này, chúng ta đã khám phá những thông tin thú vị và bổ ích về cá dìa, từ đặc điểm nhận dạng, tập tính sinh hoạt, đến tầm quan trọng trong hệ sinh thái và giá trị kinh tế, dinh dưỡng vượt trội. Cá dìa không chỉ làm phong phú thêm nguồn lợi thủy sản mà còn góp phần bảo vệ môi trường biển và cung cấp nhiều lợi ích sức khỏe cho con người. Đừng quên ghé thăm dongvat.edu.vn để cập nhật thêm nhiều kiến thức hữu ích về các loài sinh vật biển và cùng chung tay bảo vệ môi trường sống của chúng.

---