Đặc điểm độc đáo và tập tính sinh sống của rồng đất
Ẩn mình trong những khu rừng rậm rạp, dọc theo bờ suối và sông nước ngọt, rồng đất – hay còn gọi là kỳ tôm – mang vẻ đẹp hoang dã và đầy bí ẩn. Loài thằn lằn độc đáo này, thuộc họ Nhông, là bá chủ của khu vực sinh sống, góp phần quan trọng vào hệ sinh thái. Tuy nhiên, do nạn săn bắt và mất môi trường sống, rồng đất đang phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Việc bảo vệ loài bò sát này là trách nhiệm chung của mỗi cá nhân và cộng đồng.
Tổng quan về rồng đất
Rồng đất (danh pháp hai phần: Physignathus cocincinus), hay còn gọi là kỳ tôm, là một loài nhông đặc hữu ở Trung Quốc và Đông Nam Á. Đây là loài duy nhất thuộc chi Physignathus trong họ Nhông. Trước đây, loài rồng nước Australia từng được xếp vào chi Physignathus với danh pháp Physignathus lesueurii. Tuy nhiên, loài này đã được chuyển sang chi khác và hiện nay có danh pháp chính thức là Intellagama lesueurii, do chúng không có quan hệ họ hàng gần.
Rồng đất có thể đạt chiều dài cơ thể lúc trưởng thành lên tới 90 cm đối với con đực và 60 cm đối với con cái. Màu da của chúng biến đổi từ xanh lá cây tới xanh sẫm gần như đen. Con đực có đầu lớn hơn và hình tam giác góc cạnh hơn so với con cái.
Hiện loài này được xếp vào nhóm Nguy cấp.
Nguồn gốc của rồng đất
Một quần thể rồng đất được du nhập đã tự thiết lập ở Hồng Kông, có thể là từ những con vật cưng được thả ra. Báo cáo đầu tiên về sự xuất hiện của chúng đến từ đảo Thanh Y vào năm 2004. Kể từ năm 2010, một quần thể sinh sản khác đã được thành lập tại thành phố Tân Bắc, Đài Loan.
Hàng trăm con rồng đất đã bị tiêu hủy từ năm 2013 đến năm 2017 vì lo ngại về tác động của chúng đối với động vật hoang dã bản địa của Đài Loan. Các cá thể du nhập (nhưng không phải quần thể sinh sản) cũng đã được ghi nhận từ Malaysia và Florida.
Phạm vi phân bố
Rồng đất là loài bản địa của các khu rừng cận nhiệt đới ở các tỉnh phía nam Trung Quốc như Quảng Đông, Quảng Tây và Vân Nam, và ở Đông Nam Á bao gồm Việt Nam, Lào, các phần của Campuchia và miền đông Thái Lan. Cũng có ghi nhận về sự hiện diện của rồng đất ở Myanmar, nhưng thông tin này chưa được kiểm chứng.
Môi trường sống
Rồng đất thường được tìm thấy nhiều nhất trong các khu rừng kín thường xanh dày đặc, đặc biệt là dọc theo bờ suối nước ngọt. Chúng sống ở vùng khí hậu ẩm ướt với các mùa ôn hòa, nơi độ ẩm trung bình dao động từ 40–80% và nhiệt độ từ 80–90 °F (26–32 °C). Môi trường sống lý tưởng của chúng là các khu vực có nguồn nước dồi dào, điều này cho thấy sự phụ thuộc lớn của chúng vào các dòng suối trong rừng yên tĩnh.
Mặc dù rồng đất xuất hiện rộng rãi ở Đông Nam Á, sự phụ thuộc vào môi trường suối nước ngọt khiến chúng trở thành loài bị hạn chế về mặt địa lý. Chúng thường được tìm thấy ở độ cao từ khoảng 50 mét đến 820 mét so với mực nước biển. Tuy nhiên, mật độ và số lượng của chúng giảm mạnh ở độ cao trên khoảng 270 mét. Điều này cho thấy rồng đất ưu tiên sống ở các vùng thấp hơn, nơi điều kiện môi trường phù hợp hơn với nhu cầu sinh tồn của chúng.
Chế độ ăn uống của rồng đất
Rồng đất là loài ăn tạp, có thể bổ sung chế độ ăn uống bằng rau hoặc trái cây không độc hại khi được nuôi nhốt. Tuy nhiên, chế độ ăn chính của chúng chủ yếu bao gồm côn trùng, động vật có xương sống nhỏ, trứng và ốc sên.
Rồng đất trong tự nhiên
Rồng nước Trung Quốc, một loại rồng đất, khi được du nhập vào Đài Loan đã được ghi nhận săn thằn lằn, ếch, rắn và chuột bản địa. Một cuộc khảo sát năm 2018 tại miền Trung Việt Nam cho thấy rồng nước Trung Quốc tồn tại chủ yếu dựa trên các loại động vật không xương sống trên cạn.
Các loài mối, kiến, côn trùng bộ cánh thẳng như châu chấu và dế, giun đất và nhện đều chiếm một phần đáng kể trong chế độ ăn của chúng. Ngoài ra, chúng còn ăn ấu trùng côn trùng, ốc sên và nhiều loại con mồi khác.
Chế độ ăn khi nuôi nhốt
Khi được nuôi nhốt, rồng đất có thể bổ sung chế độ ăn bằng các loại rau và trái cây không độc hại. Điều này giúp đảm bảo chúng nhận đủ dinh dưỡng cần thiết và đa dạng hóa chế độ ăn. Tuy nhiên, vẫn cần duy trì chế độ ăn chính bao gồm côn trùng, động vật có xương sống nhỏ, trứng và ốc sên để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng tự nhiên của chúng.
Những hình ảnh đẹp của rồng đất
Rồng đất – Kỳ tôm – là một phần không thể thiếu trong bức tranh thiên nhiên hoang dã. Bảo vệ loài thằn lằn này không chỉ mang ý nghĩa bảo tồn đa dạng sinh học mà còn là trách nhiệm bảo vệ môi trường sống cho chính chúng ta. Hãy chung tay góp sức để gìn giữ vẻ đẹp độc đáo của rồng đất và tạo nên một tương lai bền vững cho hành tinh xanh