Dấu hiệu nhận biết bệnh suy thận ở mèo và cách xử lý tại nhà

• Tác giả Nhật Anh
• 2024.08.29

Bệnh suy thận ở mèo là một trong những bệnh lý nguy hiểm và phổ biến nhất ở loài mèo, đặc biệt là mèo trưởng thành và mèo già. Suy thận ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể của mèo, gây ra các vấn đề về lọc máu và chất thải, làm giảm chất lượng cuộc sống của thú cưng.

Nguyên nhân gây bệnh suy thận ở mèo

Bệnh suy thận ở mèo là một tình trạng nghiêm trọng và phổ biến, đặc biệt là ở mèo già. Thận đóng vai trò quan trọng trong việc lọc máu và loại bỏ các chất độc hại ra khỏi cơ thể. Khi chức năng thận bị suy giảm, mèo sẽ gặp phải nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. 

Hiểu rõ nguyên nhân gây ra suy thận ở mèo không chỉ giúp bạn phòng ngừa bệnh mà còn giúp phát hiện sớm để điều trị kịp thời.

Một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy thận mạn tính ở mèo là do quá trình lão hóa tự nhiên. Khi mèo già đi, các tế bào thận dần dần mất đi khả năng hoạt động hiệu quả, dẫn đến suy giảm chức năng thận. 

Theo thời gian, các tổn thương nhỏ trong thận tích tụ lại, gây ra sự suy giảm chức năng thận toàn diện. Đặc biệt, mèo từ 7 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc bệnh suy thận mạn tính do sự thoái hóa tự nhiên của các cơ quan trong cơ thể, bao gồm thận.

Nhiễm trùng thận, còn gọi là viêm bể thận, xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào thận thông qua đường tiểu hoặc từ các phần khác của cơ thể. Nhiễm trùng này có thể gây viêm và tổn thương các mô thận, làm giảm khả năng lọc của thận. 

Nếu không được điều trị kịp thời, viêm bể thận có thể dẫn đến suy thận mạn tính. Mèo bị nhiễm trùng thận có thể biểu hiện các triệu chứng như sốt, đau lưng, chán ăn, và tiểu khó. Các bệnh tự miễn, như lupus ban đỏ hệ thống, có thể khiến hệ thống miễn dịch của mèo tấn công nhầm vào các tế bào và mô của chính cơ thể, bao gồm cả thận. 

Khi thận bị tấn công, các mô thận sẽ bị tổn thương, dẫn đến viêm và suy giảm chức năng thận. Đây là một nguyên nhân không phổ biến nhưng rất nghiêm trọng của suy thận, yêu cầu điều trị bằng các liệu pháp ức chế miễn dịch để ngăn chặn sự phá hủy mô thận.

Tiếp xúc với các chất độc như thuốc chống đông máu (thường có trong bả chuột), ethylene glycol (có trong chất chống đông ô tô), hoặc một số loại thuốc không phù hợp có thể gây tổn thương thận nghiêm trọng và dẫn đến suy thận cấp tính. 

Mèo có thể nuốt phải những chất này khi tiếp xúc với môi trường ngoài trời hoặc do tình cờ ăn phải các chất độc. Ngoài ra, việc sử dụng một số loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) mà không có sự giám sát của bác sĩ thú y cũng có thể gây hại cho thận. 

Nhiễm độc thuốc hoặc hóa chất thường gây ra tổn thương thận cấp tính và cần can thiệp y tế khẩn cấp để tránh suy thận vĩnh viễn. Tắc nghẽn niệu quản hoặc niệu đạo do sỏi thận, cục máu đông, hoặc khối u có thể gây ứ đọng nước tiểu và tạo áp lực lên thận. 

Tình trạng này có thể làm tổn thương các tế bào thận và dẫn đến suy thận cấp hoặc mạn tính nếu không được giải quyết kịp thời. Các triệu chứng tắc nghẽn đường tiểu bao gồm đau bụng, khó tiểu, tiểu máu, hoặc tiểu ra những hạt sỏi nhỏ.

Một số giống mèo, chẳng hạn như mèo Ba Tư, có nguy cơ cao mắc bệnh thận đa nang di truyền (Polycystic Kidney Disease – PKD). Đây là một bệnh lý di truyền khiến thận phát triển nhiều nang chứa dịch, gây áp lực lên các mô thận khỏe mạnh và dần dần làm suy giảm chức năng thận. 

Bệnh này thường tiến triển chậm và có thể không biểu hiện triệu chứng cho đến khi mèo trưởng thành hoặc già đi. Mất nước kéo dài do tiêu chảy, nôn mửa, hoặc không uống đủ nước có thể dẫn đến giảm lượng máu lưu thông đến thận. 

Khi thận không nhận đủ máu để hoạt động bình thường, nó sẽ bị tổn thương và có thể dẫn đến suy thận cấp tính. Sốc do chấn thương nặng, nhiễm trùng huyết, hoặc mất máu cấp tính cũng có thể làm giảm lưu lượng máu đến thận, gây ra tổn thương cấp tính cho cơ quan này.

U thận hoặc các khối u gần thận có thể gây áp lực lên các mô thận, làm giảm khả năng lọc máu và loại bỏ chất thải. Khối u có thể lành tính hoặc ác tính, nhưng bất kể loại nào, chúng đều có khả năng gây tổn thương cấu trúc thận và dẫn đến suy giảm chức năng thận theo thời gian.

Tăng huyết áp không được kiểm soát là một yếu tố nguy cơ lớn cho suy thận ở mèo. Áp lực máu cao có thể gây tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận, làm giảm khả năng lọc máu và dẫn đến suy thận mạn tính.

Ngoài ra, bệnh suy thận cũng có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng tăng huyết áp, tạo thành một vòng lặp gây tổn thương liên tục cho thận. Các bệnh lý chuyển hóa như bệnh đái tháo đường hoặc cường giáp có thể ảnh hưởng đến thận do làm thay đổi quá trình chuyển hóa và lọc máu. 

Đái tháo đường có thể gây ra tổn thương vi mạch trong thận, trong khi cường giáp có thể làm tăng lưu lượng máu qua thận và gây ra tổn thương nếu không được kiểm soát tốt. Nhận biết sớm các nguyên nhân gây bệnh suy thận ở mèo là bước quan trọng để phòng ngừa và điều trị hiệu quả. 

Nếu bạn nhận thấy mèo có bất kỳ dấu hiệu nào liên quan đến suy thận, chẳng hạn như uống nhiều nước, đi tiểu nhiều, giảm cân, hoặc chán ăn, hãy đưa mèo đến bác sĩ thú y ngay lập tức để được kiểm tra và tư vấn.

Xem thêm: Bệnh viêm dạ dày ruột ở mèo – Nguyên nhân và cách điều trị

Triệu chứng khi mèo mắc bệnh suy thận

Suy thận ở mèo là một tình trạng nghiêm trọng mà các chức năng thận bị suy giảm, gây ảnh hưởng đến khả năng lọc các chất thải ra khỏi máu và duy trì cân bằng nước, điện giải, và axit-bazơ trong cơ thể. 

Thận đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ chất thải, điều hòa huyết áp, sản xuất hormone, và điều chỉnh các chất điện giải. Khi thận bị suy giảm chức năng, các chất thải tích tụ trong máu, gây ra các triệu chứng lâm sàng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mèo. 

Uống nước nhiều hơn bình thường 

Mèo bị suy thận thường uống nước nhiều hơn bình thường. Đây là một trong những dấu hiệu đầu tiên và rõ ràng nhất của suy thận. Sự gia tăng nhu cầu uống nước xảy ra do cơ thể cố gắng bù đắp cho sự mất nước do đi tiểu nhiều. 

Thận không còn khả năng cô đặc nước tiểu hiệu quả, dẫn đến tình trạng mất nước và cơ thể cần nhiều nước hơn để duy trì hoạt động bình thường.

Đi tiểu nhiều hơn bình thường

Cùng với việc uống nước nhiều, mèo bị suy thận cũng có xu hướng đi tiểu thường xuyên và với lượng nhiều hơn. Chứng đa niệu xảy ra do thận mất khả năng tái hấp thu nước từ nước tiểu, khiến mèo sản xuất ra nhiều nước tiểu loãng. Tình trạng này có thể dẫn đến đi tiểu không kiểm soát và mèo có thể bắt đầu đi tiểu ở những nơi không thích hợp.

Chán ăn và giảm cân

Mèo bị suy thận thường mất cảm giác thèm ăn và trở nên kén ăn. Điều này dẫn đến việc giảm cân rõ rệt và tình trạng cơ thể trở nên gầy yếu. Chán ăn có thể do nhiều yếu tố liên quan đến suy thận, bao gồm cảm giác buồn nôn, hôi miệng, loét miệng, và cảm giác tổng thể không khỏe mạnh.

Mệt mỏi và yếu ớt

Suy thận dẫn đến sự tích tụ chất độc trong cơ thể, gây ra mệt mỏi và suy nhược. Mèo có thể trở nên ít năng động hơn, dành nhiều thời gian để ngủ và giảm các hoạt động thường ngày. Sự mệt mỏi và yếu ớt này là do cơ thể không còn khả năng loại bỏ các chất độc hại hiệu quả, ảnh hưởng đến toàn bộ cơ quan.

Hôi miệng và loét miệng

Một triệu chứng phổ biến khác của suy thận là hôi miệng, thường có mùi amoniac hoặc kim loại. Điều này xảy ra do sự tích tụ của urea trong máu, khi chuyển hóa thành amoniac gây ra mùi khó chịu. Mèo cũng có thể phát triển các vết loét trong miệng, đặc biệt là trên lưỡi và lợi, gây đau đớn và khiến chúng ngại ăn.

Nôn mửa và tiêu chảy

Mèo bị suy thận có thể nôn mửa và bị tiêu chảy. Đây là một phản ứng của cơ thể đối với sự tích tụ các chất độc và sự mất cân bằng điện giải. Nôn mửa có thể dẫn đến mất nước thêm, làm trầm trọng thêm tình trạng suy thận và gây ra vòng xoáy nguy hiểm của bệnh.

Mất cân bằng điện giải và huyết áp cao

Thận đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng điện giải như kali, natri, và canxi. Khi thận không hoạt động bình thường, sự mất cân bằng điện giải có thể xảy ra, đặc biệt là tăng kali huyết, có thể dẫn đến nguy cơ cao của các vấn đề về tim mạch như loạn nhịp tim. 

Hơn nữa, huyết áp cao có thể phát triển do suy giảm khả năng điều chỉnh huyết áp của thận, làm tăng áp lực lên tim và các mạch máu.

Lông xơ xác và da khô

Mèo bị suy thận thường có bộ lông xơ xác, thiếu bóng mượt và da khô, do mất nước và suy giảm tình trạng cơ thể tổng thể. Việc mất nước kéo dài có thể làm da mèo trở nên khô và lông không còn bóng khỏe như bình thường.

Co giật hoặc mất phương hướng

Trong trường hợp suy thận nặng, sự mất cân bằng điện giải nghiêm trọng có thể gây ra co giật, run rẩy, hoặc mất phương hướng. Đây là những dấu hiệu của sự suy giảm chức năng não bộ do tích tụ chất độc trong máu, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.

Giảm hoạt động và trầm cảm

Mèo bị suy thận có thể trở nên ít hoạt động hơn, tránh né các tương tác xã hội và trông có vẻ trầm cảm hoặc buồn bã. Điều này có thể do sự kết hợp của cảm giác mệt mỏi, đau đớn từ các triệu chứng khác, và tình trạng tổng thể không thoải mái.

Sự mất cân bằng axit-bazơ trong cơ thể

Thận giúp điều chỉnh cân bằng axit-bazơ trong cơ thể. Khi thận bị suy giảm chức năng, khả năng này bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng nhiễm axit chuyển hóa, khiến mèo cảm thấy mệt mỏi, yếu ớt và khó thở. Tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.

Thiếu máu

Suy thận mạn tính có thể dẫn đến thiếu máu do thận giảm sản xuất erythropoietin, một hormone kích thích sản xuất tế bào hồng cầu trong tủy xương. Thiếu máu làm mèo cảm thấy mệt mỏi, yếu đuối và dễ bị lạnh hơn.

Xem thêm: Bệnh suy tim ở mèo – Hướng dẫn chăm sóc và cách điều trị

Cách điều trị mèo mắc bệnh suy thận

Truyền dịch tĩnh mạch (iv fluids) là phương pháp đầu tiên và cơ bản nhất trong điều trị suy thận cấp tính ở mèo. Truyền dịch giúp mèo bổ sung nước và điện giải bị mất, giảm nồng độ chất độc hại tích tụ trong máu do suy thận, và duy trì sự cân bằng nội môi. 

Thông qua truyền dịch tĩnh mạch, các chất thải tích tụ như ure và creatinine được lọc ra khỏi cơ thể hiệu quả hơn, giảm tải cho thận. Quá trình này cần được thực hiện tại bệnh viện thú y dưới sự giám sát của bác sĩ để điều chỉnh lượng dịch truyền phù hợp với từng tình trạng cụ thể của mèo.

Với những mèo mắc bệnh suy thận mãn tính, truyền dịch dưới da là một phương pháp điều trị hỗ trợ quan trọng có thể thực hiện tại nhà. Bác sĩ thú y sẽ hướng dẫn chủ nuôi cách truyền dịch dưới da cho mèo để giúp duy trì tình trạng hydrat hóa và giảm tải cho thận. 

Truyền dịch dưới da thường được thực hiện hàng ngày hoặc theo chỉ định của bác sĩ tùy thuộc vào mức độ mất nước và tình trạng của mèo.

Một chế độ ăn được thiết kế đặc biệt dành cho mèo bị suy thận là yếu tố quan trọng để quản lý bệnh. Các thức ăn này thường có hàm lượng protein thấp nhưng chất lượng cao để giảm tải cho thận, đồng thời cung cấp đủ năng lượng và dinh dưỡng cần thiết cho mèo. 

Chế độ ăn cũng cần hạn chế phốt-pho, vì nồng độ phốt-pho cao có thể làm trầm trọng thêm tình trạng suy thận. Thức ăn đóng hộp thường được khuyến khích hơn thức ăn khô do có độ ẩm cao hơn, giúp mèo duy trì độ hydrat hóa tốt hơn.

Đối với mèo suy thận, việc bổ sung các loại thức ăn chứa axit béo omega-3 có thể giúp giảm viêm và cải thiện chức năng thận. Thêm vào đó, mèo có thể cần bổ sung các vitamin nhóm B và C, do suy thận có thể gây mất các vitamin này qua nước tiểu. 

Mèo bị suy thận thường có nguy cơ cao mắc bệnh cao huyết áp, một tình trạng có thể làm tổn thương thêm cho thận và các cơ quan khác. Các loại thuốc như amlodipine hoặc enalapril có thể được kê đơn để kiểm soát huyết áp, giảm nguy cơ biến chứng và bảo vệ thận khỏi tổn thương thêm.

Khi mức phốt-pho trong máu cao, bác sĩ thú y có thể kê đơn các chất kết dính phốt-pho như aluminum hydroxide hoặc calcium carbonate. Những chất này giúp giảm hấp thụ phốt-pho từ thức ăn, từ đó giảm gánh nặng cho thận và ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến mức phốt-pho cao.

Suy thận mãn tính có thể dẫn đến thiếu máu do giảm sản xuất erythropoietin, một hormone kích thích tủy xương sản xuất hồng cầu. Trong trường hợp này, bác sĩ thú y có thể sử dụng các thuốc kích thích sản xuất hồng cầu để cải thiện tình trạng thiếu máu và tăng cường sức khỏe tổng thể của mèo.

Buồn nôn và chán ăn là các triệu chứng phổ biến ở mèo bị suy thận. Các loại thuốc như maropitant (Cerenia) hoặc mirtazapine có thể được sử dụng để giảm triệu chứng buồn nôn, kích thích cảm giác thèm ăn và giúp mèo duy trì cân nặng.

Trong trường hợp mèo bị suy thận do nhiễm trùng hoặc có nguy cơ nhiễm trùng, bác sĩ thú y sẽ kê đơn thuốc kháng sinh để loại bỏ các tác nhân gây bệnh. Ngoài ra, thuốc chống viêm cũng có thể được sử dụng để giảm viêm và đau đớn liên quan đến tình trạng bệnh.

Việc theo dõi định kỳ các chỉ số sinh hóa máu như nồng độ ure, creatinine, và phốt-pho là cực kỳ quan trọng để đánh giá chức năng thận và hiệu quả của các phương pháp điều trị đang áp dụng. Dựa trên các kết quả này, bác sĩ thú y có thể điều chỉnh chế độ ăn uống, lượng dịch truyền và thuốc điều trị phù hợp.

Sự giảm cân và mất nước có thể là dấu hiệu của suy thận nặng hoặc mất kiểm soát tình trạng bệnh. Do đó, chủ nuôi cần kiểm tra cân nặng và tình trạng hydrat hóa của mèo thường xuyên, đồng thời cung cấp đủ nước sạch và thức ăn mềm, ẩm để hỗ trợ thận hoạt động tốt hơn.

Mèo bị suy thận cần một môi trường sống yên tĩnh và thoải mái để giảm căng thẳng và lo lắng, từ đó giúp cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể. Cung cấp một chỗ nghỉ ngơi ấm áp và sạch sẽ, nơi mèo có thể nghỉ ngơi mà không bị quấy rầy.

Đảm bảo mèo luôn có nước sạch và tươi mát để uống. Bạn có thể sử dụng đài nước để kích thích mèo uống nhiều nước hơn, giúp duy trì tình trạng hydrat hóa tốt cho thận.

Ở các cơ sở thú y chuyên nghiệp, lọc máu có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả cho mèo bị suy thận cấp tính hoặc mãn tính nặng. Lọc máu giúp loại bỏ các chất độc hại khỏi máu, giảm tải cho thận và cải thiện chất lượng sống cho mèo. Tuy nhiên, phương pháp này khá phức tạp, tốn kém và yêu cầu thiết bị chuyên dụng cùng sự giám sát chặt chẽ.

Ghép thận là lựa chọn điều trị cuối cùng cho những mèo bị suy thận mãn tính giai đoạn cuối mà các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả. 

Ghép thận đòi hỏi phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, bao gồm việc tìm kiếm thận phù hợp, phẫu thuật cấy ghép, và quản lý thuốc chống thải ghép. Đây là một quá trình phức tạp và tốn kém, nhưng có thể mang lại một cuộc sống mới cho mèo nếu thành công.

Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp có thể giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của mèo và kéo dài thời gian sống của chúng. Đừng quên thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ cho mèo tại các cơ sở thú y để phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

---