Lợi ích sức khỏe bất ngờ của tôm hùm: Không chỉ là món ăn ngon

Tôm hùm – ông vua hải sản được mệnh danh bởi hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng dồi dào và vẻ ngoài sang trọng. Bài viết này sẽ dẫn dắt bạn vào hành trình khám phá tôm hùm đầy thú vị, nơi bạn tìm hiểu về nguồn gốc, đặc điểm, giá trị dinh dưỡng, cách chọn mua, bảo quản và bí quyết chế biến những món ngon tinh tế từ loại hải sản quý giá này. Hãy cùng bắt đầu hành trình khám phá tôm hùm ngay nhé!

Giới thiệu về tôm hùm

Tôm hùm là một loại động vật giáp xác thuộc họ Nephropidae, có kích thước lớn, thân dẹp và cặp chân giáp mạnh mẽ. Chúng được tìm thấy ở đáy biển và là món ăn cao cấp được ưa chuộng trên toàn thế giới.

Nguồn gốc của tôm hùm

Tôm hùm (Nephropidae) là một họ động vật giáp xác thuộc bộ Decapoda, có nguồn gốc tiến hóa lâu đời từ hơn 280 triệu năm trước.

Tổ tiên:Tôm hùm được cho là tiến hóa từ các loài tôm nhỏ sống ở biển cách đây 280 triệu năm, trong kỷ Permi.

Sự đa dạng hóa:Qua thời gian, các loài tôm này dần dần thích nghi với nhiều môi trường sống khác nhau, dẫn đến sự đa dạng hóa về hình thái và tập tính.

Hóa thạch:Các nhà khoa học đã tìm thấy hóa thạch của tôm hùm từ kỷ Permi và kỷ Trias, cho thấy sự xuất hiện sớm của loài này trong lịch sử tiến hóa.

Giá của tôm hùm

Dưới đây là giá tham khảo của một số loại tôm hùm phổ biến tại Việt Nam.

Tôm hùm bông

Size 300g – 500g: 1.200.000 – 1.300.000 VNĐ/kg

Size 700g – 900g: 1.650.000 – 1.700.000 VNĐ/kg

Size 900g – 1kg: 1.950.000 – 2.100.000 VNĐ/kg

Tôm hùm xanh

Size 400g – 500g: 1.350.000 – 1.550.000 VNĐ/kg

Size 600g – 800g: 1.400.000 – 1.600.000 VNĐ/kg

Tôm hùm Alaska

Tôm sống: 950.000 VNĐ/kg

Tôm hùm baby đỏ

800.000 VNĐ/kg

Tôm hùm tre – hùm xanh

800.000 VNĐ/kg

Phân loại

Một số loài tôm hùm phổ biến:

• Tôm hùm Mỹ (Homarus americanus):Loại tôm hùm phổ biến nhất, được tìm thấy ở bờ biển phía đông Bắc Mỹ.
• Tôm hùm Châu Âu (Homarus gammarus):Loại tôm hùm được tìm thấy ở vùng biển ôn đới Châu Âu.
• Tôm hùm Úc (Sagmariasus verreauxi):Loại tôm hùm được tìm thấy ở bờ biển phía nam Châu Úc.
• Tôm hùm Nhật Bản (Panulirus japonicus):Loại tôm hùm được tìm thấy ở vùng biển Nhật Bản.
• Tôm hùm Việt Nam:Loại tôm hùm được tìm thấy ở vùng biển Việt Nam, bao gồm tôm hùm bông (Panulirus homarus), tôm hùm xanh (Panulirus versicolor), tôm hùm tre (Panulirus longirostris).

Đặc điểm hình thái

Kích thước:Tôm hùm có thể đạt chiều dài lên đến 64 cm (25 in) và trọng lượng hơn 20 kg (44 lb), khiến chúng trở thành loài giáp xác nặng nhất trên thế giới.

Vỏ:Vỏ tôm hùm dày và cứng, có màu đỏ cam hoặc xanh lam, tùy thuộc vào loài. Vỏ được cấu tạo từ chitin, một loại carbohydrate cứng, giúp bảo vệ cơ thể tôm hùm khỏi kẻ thù và các tác động môi trường.

Cặp càng:Tôm hùm có một cặp càng to, khỏe mạnh, được sử dụng để bắt mồi, chiến đấu và leo trèo. Càng tôm hùm có nhiều gai nhọn và có thể kẹp với lực rất mạnh.

Các chi còn lại:Tôm hùm có 4 cặp chân bò và 1 cặp chân bơi. Chân bò được sử dụng để di chuyển và thao tác thức ăn. Chân bơi được sử dụng để bơi lội và giữ thăng bằng.

Bụng:Bụng tôm hùm dài và phân thành nhiều đốt. Trên mỗi đốt bụng có một cặp chân bơi. Cuối bụng tôm hùm có một cặp vây đuôi giúp tôm di chuyển nhanh trong nước.

Râu:Tôm hùm có 2 cặp râu dài, được sử dụng để cảm nhận môi trường xung quanh và tìm kiếm thức ăn.

Đặc điểm sinh học

Tập tính:Tôm hùm là loài động vật ăn thịt, chúng thường săn mồi vào ban đêm. Thức ăn của tôm hùm bao gồm cá, tôm, cua, mực, nhím biển,… Tôm hùm là loài động vật lãnh thổ, chúng có khu vực sinh sống riêng và bảo vệ lãnh thổ của mình khỏi những con tôm hùm khác.

Sinh sản:Tôm hùm sinh sản theo chu kỳ. Con đực sẽ thu hút con cái bằng cách tiết ra pheromone. Sau khi giao phối, con cái sẽ mang trứng dưới bụng trong khoảng 9-12 tháng. Khi trứng nở, ấu trùng tôm hùm sẽ trôi nổi trong nước trong vài tuần trước khi bám vào đá hoặc các vật thể cứng khác để phát triển.

Tuổi thọ:Tôm hùm có thể sống tới 50 năm hoặc lâu hơn.

Tập tính của tôm hùm

Tôm hùm (Nephropidae) không chỉ nổi tiếng với kích thước lớn và hương vị thơm ngon mà còn sở hữu những tập tính độc đáo khiến chúng trở thành “vua” của đáy biển. Hãy cùng khám phá những đặc điểm hành vi thú vị của loài giáp xác này.

Săn mồi

Kẻ săn mồi hung dữ:Tôm hùm là loài ăn thịt hung dữ, sử dụng cặp càng to khỏe và gai nhọn để bắt mồi. Thức ăn của chúng bao gồm cá, tôm, cua, mực, nhím biển,…

Kỹ năng săn mồi tinh vi:Tôm hùm sử dụng râu để cảm nhận môi trường xung quanh và phát hiện con mồi. Chúng có thể rình rập con mồi trong bóng tối hoặc sử dụng tốc độ nhanh chóng để tấn công bất ngờ.

Chiến đấu bảo vệ lãnh thổ:Tôm hùm là loài động vật lãnh thổ, chúng có khu vực sinh sống riêng và bảo vệ lãnh thổ của mình khỏi những con tôm hùm khác. Khi bị đe dọa, tôm hùm sẽ sử dụng cặp càng to khỏe để chiến đấu và bảo vệ bản thân.

Giao tiếp và phát triển

Giao tiếp bằng pheromone:Tôm hùm sử dụng pheromone để giao tiếp với nhau, đặc biệt là trong mùa sinh sản. Con đực sẽ tiết ra pheromone để thu hút con cái, và con cái sẽ tiết ra pheromone để báo hiệu sự sẵn sàng giao phối.

Phát triển qua nhiều giai đoạn:Tôm hùm trải qua nhiều giai đoạn phát triển trong vòng đời của mình. Sau khi nở từ trứng, ấu trùng tôm hùm sẽ trôi nổi trong nước trong vài tuần trước khi bám vào đá hoặc các vật thể cứng khác để phát triển. Sau đó, chúng sẽ trải qua nhiều lần lột xác để thay đổi kích thước và hình dạng.

Tuổi thọ dài:Tôm hùm có thể sống tới 50 năm hoặc lâu hơn, một số cá thể thậm chí có thể sống tới 100 năm.

Tập tính xã hội

Sống đơn độc:Tôm hùm chủ yếu sống đơn độc và chỉ tập trung thành đàn khi giao phối hoặc lột xác.

Hành vi hợp tác:Tuy sống đơn độc, nhưng tôm hùm cũng có thể thể hiện một số hành vi hợp tác trong tự nhiên. Ví dụ, chúng có thể cùng nhau săn mồi hoặc bảo vệ lãnh thổ khỏi kẻ thù.

Tập tính lột xác

Lột xác để phát triển:Tôm hùm cần lột xác để thay đổi kích thước và hình dạng. Quá trình lột xác diễn ra theo chu kỳ, thường xảy ra vào ban đêm khi tôm hùm yếu ớt và dễ bị tổn thương.

Thay vỏ cũ:Trong quá trình lột xác, tôm hùm sẽ tách vỏ cũ và tạo ra một lớp vỏ mới mềm mại bên trong. Sau đó, lớp vỏ mới sẽ dần cứng lại và tôm hùm sẽ trở nên mạnh mẽ hơn.

Nguy cơ trong lột xác:Lột xác là giai đoạn nguy hiểm đối với tôm hùm vì chúng yếu ớt và dễ bị tấn công bởi kẻ thù. Do đó, tôm hùm thường tìm kiếm nơi ẩn náu an toàn trong quá trình lột xác.

Tập tính sinh sản

Mùa sinh sản:Mùa sinh sản của tôm hùm thường diễn ra vào mùa xuân hoặc mùa hè.

Giao phối:Con đực sẽ thu hút con cái bằng cách tiết ra pheromone. Sau khi giao phối, con cái sẽ mang trứng dưới bụng trong khoảng 9-12 tháng.

Nở trứng:Khi trứng nở, ấu trùng tôm hùm sẽ trôi nổi trong nước trong vài tuần trước khi bám vào đá hoặc các vật thể cứng khác để phát triển.

Lợi ích của tôm hùm

Dưới đây là một số lý do khiến tôm hùm trở thành món ăn được ưa chuộng và trân trọng trên toàn thế giới.

Dồi dào dinh dưỡng

Giàu protein:Tôm hùm là nguồn cung cấp protein dồi dào, giúp xây dựng và sửa chữa mô, hỗ trợ chức năng cơ bắp và hệ miễn dịch.

Vitamin và khoáng chất:Tôm hùm chứa nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể, bao gồm vitamin B12, omega-3, selen, kẽm,…

Vitamin B12:Vitamin B12 đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất tế bào máu đỏ, duy trì chức năng thần kinh và ngăn ngừa thiếu máu.

Omega-3:Omega-3 là axit béo tốt cho sức khỏe tim mạch, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và cải thiện chức năng não bộ.

Selen:Selen là khoáng chất chống oxy hóa giúp bảo vệ cơ thể khỏi tổn thương tế bào và tăng cường hệ miễn dịch.

Kẽm:Kẽm là khoáng chất cần thiết cho chức năng miễn dịch, chữa lành vết thương và phát triển thai nhi.

Hỗ trợ sức khỏe tim mạch

Hàm lượng chất béo thấp:Tôm hùm chứa hàm lượng chất béo thấp, đặc biệt là chất béo bão hòa và cholesterol, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Omega-3:Omega-3 trong tôm hùm giúp giảm huyết áp, triglyceride và cholesterol xấu (LDL), đồng thời tăng cholesterol tốt (HDL), bảo vệ tim mạch hiệu quả.

Tăng cường sức khỏe não bộ

Vitamin B12:Vitamin B12 trong tôm hùm giúp duy trì chức năng thần kinh, cải thiện trí nhớ và giảm nguy cơ mắc các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer và Parkinson.

Omega-3:Omega-3 cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe não bộ, giúp cải thiện chức năng nhận thức, giảm nguy cơ trầm cảm và rối loạn lo âu.

Tốt cho sức khỏe mắt

Astaxanthin:Tôm hùm chứa astaxanthin, một chất chống oxy hóa mạnh mẽ giúp bảo vệ mắt khỏi tác hại của ánh sáng xanh và tia UV, ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể.

Hỗ trợ sức khỏe thai nhi

Axit folic:Tôm hùm là nguồn cung cấp axit folic dồi dào, cần thiết cho sự phát triển của thai nhi, đặc biệt là hệ thần kinh và ống thần kinh.

Vitamin B12:Vitamin B12 trong tôm hùm cũng giúp ngăn ngừa thiếu máu ở phụ nữ mang thai và hỗ trợ phát triển trí não của thai nhi.

Cách chọn mua và bảo quản tôm hùm

Tôm hùm (Nephropidae) là loại hải sản cao cấp được ưa chuộng bởi hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, để chọn mua và bảo quản tôm hùm đúng cách, bạn cần lưu ý một số điều sau.

Cách chọn mua tôm hùm tươi ngon

Quan sát vỏ tôm

Vỏ tôm:Nên chọn những con tôm hùm có vỏ cứng, sáng bóng, màu sắc tự nhiên (đỏ cam hoặc xanh lam, tùy thuộc vào loài) và không bị sứt mẻ, nứt nẻ hay có đốm đen.

Càng tôm:Càng tôm nên chắc khỏe, có màu sắc tươi sáng và không bị gãy rụng.

Râu tôm:Râu tôm nên dài, linh hoạt và không bị gãy.

Kiểm tra phần đầu tôm 

Mắt tôm:Mắt tôm nên sáng và linh hoạt, không bị đục hoặc lờ đờ.

Chân tôm:Chân tôm nên thon gọn, không bị gãy rụng hoặc dính nhớt.

Kiểm tra độ đàn hồi và mùi của tôm

Thịt tôm:Nhẹ nhàng ấn vào phần thịt của tôm, nếu thịt tôm săn chắc và đàn hồi thì đó là tôm tươi ngon.

Mùi tôm:Tôm tươi ngon sẽ có mùi tanh nhẹ tự nhiên, không có mùi hôi hoặc mùi lạ.

Chọn mua tôm hùm còn sống

Tôm hùm sống:Nên chọn mua tôm hùm còn sống để đảm bảo chất lượng và độ tươi ngon.

Khi mua, bạn có thể thử chọc nhẹ vào mắt hoặc chân tôm, nếu tôm còn sống, nó sẽ cử động.

Cách bảo quản tôm hùm

Bảo quản tôm hùm sống

Nhiệt độ:Tôm hùm sống cần được bảo quản ở nhiệt độ mát mẻ, từ 4°C đến 10°C.

Độ ẩm:Tôm hùm cần được bảo quản trong môi trường có độ ẩm cao để tránh bị khô.

Cách bảo quản

Bể chứa:Có thể bảo quản tôm hùm sống trong bể chứa có nước biển hoặc nước muối pha loãng.

Giấy báo ẩm:Có thể bọc tôm hùm bằng giấy báo ẩm và đặt trong thùng xốp hoặc hộp đựng.

Túi nilon:Có thể cho tôm hùm vào túi nilon có lỗ thông khí và đặt trong tủ lạnh.

Bảo quản tôm hùm đã chín

Nhiệt độ:Tôm hùm đã chín nên được bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ 0°C đến 4°C.

Cách bảo quản

Hộp đựng kín:Có thể bảo quản tôm hùm đã chín trong hộp đựng kín.

Giấy bạc:Có thể bọc tôm hùm đã chín bằng giấy bạc và đặt trong tủ lạnh.

Bí quyết chế biến món ngon từ tôm hùm

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từ nguyên liệu đến cách thưởng thức, giúp bạn dễ dàng chế biến và thưởng thức trọn vẹn hương vị tuyệt vời của tôm hùm.

Chọn mua nguyên liệu

Tôm hùm tươi ngon:Lựa chọn những con tôm hùm có vỏ sáng bóng, màu sắc tự nhiên, phần càng và râu linh hoạt, mắt sáng và thịt đàn hồi. Nên mua tôm hùm còn sống để đảm bảo chất lượng và độ tươi ngon.

Gia vị:Chuẩn bị đầy đủ các loại gia vị cần thiết như muối, tiêu, đường, chanh, ớt, hành, tỏi,… để tẩm ướp và chế biến món ăn.

Sơ chế nguyên liệu

Rửa sạch tôm hùm:Dùng bàn chải chà nhẹ nhàng để loại bỏ bụi bẩn và rong rêu bám trên vỏ tôm. Sau đó, rửa sạch tôm hùm dưới vòi nước chảy.

Sơ chế các nguyên liệu khác:Băm nhỏ hành, tỏi, ớt,… để ướp tôm. Cắt chanh thành lát mỏng để trang trí món ăn.

Cách chế biến món ngon từ tôm hùm

Món hấp

Hấp tôm hùm với bia hoặc sả: Đây là cách chế biến đơn giản nhất giúp giữ trọn vẹn hương vị tự nhiên của tôm hùm. Cho tôm hùm vào nồi hấp, thêm bia hoặc sả, hấp trong khoảng 15-20 phút.

Hấp tôm hùm với muối ớt: Ướp tôm hùm với muối, tiêu, ớt, hành, tỏi băm trong khoảng 15 phút. Cho tôm hùm vào nồi hấp, hấp trong khoảng 15-20 phút.

Món nướng

Nướng tôm hùm phô mai: Ướp tôm hùm với muối, tiêu, ớt, hành, tỏi băm, phô mai bào trong khoảng 15 phút. Cho tôm hùm lên vỉ nướng, nướng trong khoảng 15-20 phút.

Nướng tôm hùm muối ớt: Ướp tôm hùm với muối, tiêu, ớt, hành, tỏi băm trong khoảng 15 phút. Cho tôm hùm lên vỉ nướng, nướng trong khoảng 15-20 phút.

Món rang

Rang muối tôm hùm: Ướp tôm hùm với muối, tiêu, ớt, hành, tỏi băm trong khoảng 15 phút. Cho tôm hùm vào chảo rang cùng với muối ớt cho đến khi chín đều.

Rang muối ớt tiêu xanh: Ướp tôm hùm với muối, tiêu, ớt, hành, tỏi băm, muối ớt tiêu xanh trong khoảng 15 phút. Cho tôm hùm vào chảo rang cùng với muối ớt tiêu xanh cho đến khi chín đều.

Cách thưởng thức

Bóc vỏ tôm hùm:Dùng kìm hoặc dụng cụ chuyên dụng để bóc vỏ tôm hùm.

Chấm muối tiêu chanh:Thưởng thức tôm hùm với muối tiêu chanh hoặc các loại nước chấm hải sản yêu thích.

Kết hợp với các món ăn khác:Có thể ăn kèm tôm hùm với các món ăn khác như rau luộc, salad, bánh mì nướng,…

Lưu ý khi thưởng thức tôm hùm

Tôm hùm (Nephropidae) là loại hải sản cao cấp, thơm ngon và bổ dưỡng. Tuy nhiên, khi thưởng thức tôm hùm, bạn cần lưu ý một số điều sau để đảm bảo an toàn và trọn vẹn hương vị.

Không ăn tôm hùm sống hoặc tái

Nguy cơ ngộ độc thực phẩm:Tôm hùm sống hoặc tái có thể chứa vi khuẩn và ký sinh trùng gây ngộ độc thực phẩm.

Nguy cơ dị ứng:Ăn tôm hùm sống hoặc tái có thể làm tăng nguy cơ dị ứng, đặc biệt là đối với những người có cơ địa dị ứng hải sản.

Nấu chín kỹ tôm hùm trước khi ăn

Nhiệt độ:Nên nấu chín tôm hùm ở nhiệt độ cao (tối thiểu 74°C) để đảm bảo tiêu diệt vi khuẩn và ký sinh trùng.

Cách nấu:Có thể hấp, luộc, nướng, rang,… tôm hùm cho đến khi chín đều.

Ăn tôm hùm với lượng vừa phải

Hàm lượng cholesterol:Tôm hùm chứa hàm lượng cholesterol cao, do đó, cần ăn với lượng vừa phải để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch.

Hàm lượng purin:Tôm hùm chứa hàm lượng purin cao, có thể gây ra bệnh gout. Do đó, những người bị bệnh gout nên hạn chế ăn tôm hùm.

Không ăn tôm hùm với một số thực phẩm

Vitamin C:Không nên ăn tôm hùm với các thực phẩm giàu vitamin C như cam, chanh, bưởi,… vì có thể làm giảm khả năng hấp thu sắt của cơ thể.

Đậu nành:Không nên ăn tôm hùm với các sản phẩm từ đậu nành vì có thể gây khó tiêu.

Trà:Không nên uống trà sau khi ăn tôm hùm vì có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa.

Chọn nước chấm phù hợp

Muối tiêu chanh:Đây là cách chấm đơn giản và phổ biến nhất để thưởng thức tôm hùm.

Nước chấm hải sản:Có thể sử dụng các loại nước chấm hải sản như mắm tôm, nước mắm chua ngọt,… để tăng thêm hương vị cho món ăn.

Sốt bơ tỏi:Sốt bơ tỏi béo ngậy sẽ làm tăng thêm hương vị cho món tôm hùm nướng.

Bóc vỏ tôm hùm cẩn thận

Dụng cụ:Nên sử dụng dụng cụ bóc vỏ tôm hùm chuyên dụng để tránh bị thương.

Cách bóc:Cắt phần đầu và đuôi tôm hùm, sau đó dùng kìm hoặc dụng cụ chuyên dụng để bóc vỏ tôm theo từng khớp.

Tôm hùm – ông vua hải sản không chỉ mang đến hương vị tuyệt vời mà còn là nguồn thực phẩm bổ dưỡng cho sức khỏe. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về tôm hùm. Hãy thử chế biến những món ngon từ tôm hùm theo công thức trong bài viết và chia sẻ thành quả với chúng tôi!

---

---