Cúm gia cầm – Các biện pháp an toàn giúp bảo vệ đàn gia cầm

• Tác giả Nhật Anh
• 2024.08.30

Bệnh cúm gia cầm là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với ngành chăn nuôi gia cầm, gây ra thiệt hại lớn về kinh tế và sức khỏe đàn gia cầm. Cùng dongvat.edu.vn tìm hiểu chi tiết về bệnh cúm gia cầm và cách xử lý hiệu quả để duy trì an toàn sinh học cho trang trại.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh cúm gia cầm ở gà

Bệnh cúm gia cầm ở gà là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, gây ra bởi vi rút cúm týp A thuộc họ Orthomyxoviridae. Loại vi rút này có khả năng lây nhiễm không chỉ cho gia cầm mà còn cho một số loài động vật có vú và cả con người. 

Theo Tổ chức Thú y Thế giới (OIE), bệnh cúm gia cầm có động lực cao (HPAI) được liệt kê vào danh sách những bệnh nguy hiểm trong Bảng A do mức độ lây lan và gây hại cao. Hiện nay, các chủng vi rút cúm gia cầm phổ biến nhất được xác định là H5N1 và H5N6. 

Trước đây, vi rút này chủ yếu chỉ gây bệnh trên gia cầm, nhưng hiện tại nó đã lan rộng và ảnh hưởng mạnh mẽ đến cả các loài thủy cầm như vịt và các loài chim di cư. Đặc điểm nổi bật của vi rút cúm gia cầm là khả năng biến đổi cao, chúng có thể kết hợp với các chủng vi rút khác để tạo ra những biến thể mới, dẫn đến nguy cơ bùng phát các đại dịch.

Vi rút cúm gia cầm phát triển mạnh trong môi trường có độ ẩm cao và nhiệt độ thấp. Việc vi rút cúm tồn tại trong các loài thủy cầm di trú như cò, vịt trời… cũng là nguyên nhân làm tăng khả năng lây lan dịch bệnh. 

Do sự di cư và di chuyển rộng rãi của các loài chim này, khả năng phát tán vi rút cúm gia cầm ra khắp các vùng địa lý là rất cao và cực kỳ khó kiểm soát, đòi hỏi những biện pháp phòng ngừa nghiêm ngặt để bảo vệ đàn gia cầm.

Các loài dễ bị nhiễm virus cúm gia cầm

Virus cúm gia cầm có thể lây nhiễm cho hầu hết các loại gia cầm và chim. Các loài gia cầm như gà, gà tây, vịt, ngan, cút, đà điểu, cũng như chim cảnh và chim hoang dã, đều dễ dàng bị nhiễm virus cúm. Virus này không chỉ giới hạn ở gia cầm mà còn có khả năng lây nhiễm và gây bệnh ở nhiều loài động vật khác.

Ngoài gia cầm, virus cúm gia cầm cũng có thể gây ra bệnh về đường hô hấp ở các loài động vật có vú như chồn, hải cẩu, và thậm chí cả cá voi. Điều này cho thấy sự đa dạng và khả năng lây lan rộng rãi của virus này.

Virus cúm gia cầm còn được phân lập từ nhiều loài động vật khác như lợn (với các chủng như H1N1 và H1N2), chồn, chuột và thỏ. Sự hiện diện của virus cúm ở nhiều loài động vật khác nhau cho thấy tính chất lây nhiễm rộng và khả năng gây bệnh trong nhiều môi trường sống, từ gia cầm nuôi nhốt cho đến động vật hoang dã và động vật có vú.

Tìm hiểu thêm: Các loại bệnh ở gia cầm và cách phòng tránh hiệu quả

Biểu hiện của bệnh cúm gia cầm ở gà

Biểu hiện của bệnh cúm gia cầm ở gà có thể thay đổi nhiều tùy thuộc vào một số yếu tố như độc lực của virus, độ tuổi của gà mắc bệnh, các yếu tố môi trường như mật độ nuôi, nhiệt độ, ánh sáng, thành phần không khí, chế độ ăn uống, và sự nhiễm trùng kết hợp với các loại vi khuẩn hoặc virus khác.

Ở các loài chim hoang dã và vịt nuôi tại nhà, bệnh cúm gia cầm thường ít biểu hiện các triệu chứng lâm sàng rõ rệt, do đó chúng có thể mang virus mà không có dấu hiệu bệnh tật rõ ràng.

Ngược lại, đối với gia cầm như gà và gà tây, bệnh cúm gia cầm có thể gây tỷ lệ mắc bệnh và tử vong rất cao. Thời gian ủ bệnh có thể thay đổi từ vài giờ đến 21 ngày, và trong một số trường hợp đặc biệt, có thể kéo dài đến 28 ngày.

Gà mắc cúm gia cầm thường sốt cao và biểu hiện các triệu chứng nghiêm trọng ở hệ tiêu hóa, hô hấp, sinh sản và thần kinh. Các triệu chứng phổ biến bao gồm giảm hoạt động, chán ăn, gầy yếu, và giảm sản lượng trứng. 

Ở những trường hợp nặng, gà có thể ho, khó thở, và suy hô hấp, kèm theo rối loạn thần kinh và tiêu chảy. Một số con gà có thể co giật hoặc nằm với tư thế bất thường. Những triệu chứng này có thể xuất hiện đồng thời hoặc riêng lẻ, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các triệu chứng cụ thể thường thấy ở gà mắc bệnh cúm gia cầm bao gồm:

• Gà bị sốt cao, chảy nước mắt và đứng một chỗ, lông trở nên xù xì.
• Đầu và mắt của gà có dấu hiệu phù nề.
• Mỏ, lược và yếm trở nên nhăn nhúm.
• Da nhợt nhạt, xuất hiện chảy máu ở chân.
• Chảy nước dãi trong miệng.

Việc nhận diện sớm các triệu chứng này là rất quan trọng để kịp thời có biện pháp điều trị và ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh.

Bệnh tích bệnh cúm gia cầm

Virus cúm gia cầm khi xâm nhập vào cơ thể gà thường thông qua đường miệng, nhưng không dừng lại ở đó. Từ miệng, virus tiếp tục di chuyển lên đường hô hấp và kết mạc mắt, nơi nó thường trú ngụ trong khoảng từ 3 đến 5 ngày. 

Trong giai đoạn này, virus gây ra một loạt các tổn thương đặc trưng ở khu vực mắt và đường hô hấp, bao gồm sung huyết mí mắt, viêm phế quản với sự xuất hiện của dịch nhầy và chảy máu nhiều.

Sau thời gian này, virus cúm không chỉ giới hạn ở đường hô hấp mà còn xâm nhập sâu hơn vào cơ thể, gây ra tổn thương nặng nề cho hầu hết các cơ quan nội tạng của gà. Virus lan rộng, làm xuất hiện các dấu hiệu chảy máu tại nhiều vị trí như cơ ngực, cơ đùi, ruột, dưới da, mào, và tích. 

Các dấu hiệu chảy máu này là đặc trưng của bệnh cúm gia cầm và phản ánh mức độ nghiêm trọng của sự nhiễm trùng. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng để giảm thiểu tổn thất cho đàn gà và ngăn ngừa sự lây lan của virus.

Biện pháp phòng chống dịch cúm gia cầm

Để phòng chống dịch cúm gia cầm một cách hiệu quả nhất, tiêm vắc-xin là phương pháp chủ đạo được khuyến khích hiện nay. 

Việc tiêm phòng không chỉ giúp bảo vệ đàn gia cầm khỏi nguy cơ nhiễm bệnh mà còn góp phần hạn chế sự lây lan của dịch bệnh trong cộng đồng. Người chăn nuôi cần chủ động tiêm phòng vắc-xin cho gia cầm theo đúng lịch trình và khuyến cáo của các chuyên gia thú y.

Vắc-xin K-New H5

Đây là loại vắc-xin được khuyên dùng để hỗ trợ phòng ngừa và kiểm soát bệnh do vi rút Newcastle và cúm H5 gây ra. Loại vắc-xin này có thể được sử dụng cho gia cầm từ 8 ngày tuổi trở lên, giúp tăng cường hệ miễn dịch của gà non, bảo vệ chúng khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Vắc-xin MEDIVAC AI phân nhóm H5N1

Đây là một lựa chọn vắc-xin khác được thiết kế đặc biệt để phòng ngừa cúm gia cầm, đặc biệt là cúm H5N1. Vắc-xin này thích hợp cho nhiều loại gà, bao gồm gà thịt, gà trống, gà đẻ, và gà giống. MEDIVAC AI có thể được sử dụng khi gà đạt 10 ngày tuổi, đảm bảo chúng phát triển khỏe mạnh và chống lại các mối đe dọa từ virus cúm gia cầm.

Để đạt hiệu quả phòng bệnh cao nhất, ngoài việc tiêm phòng vắc-xin đầy đủ, người chăn nuôi cũng cần duy trì các biện pháp vệ sinh chuồng trại, quản lý tốt môi trường sống của gia cầm, và giám sát sức khỏe đàn gà thường xuyên. Sự kết hợp đồng bộ giữa các biện pháp này sẽ giúp ngăn chặn dịch cúm gia cầm một cách hiệu quả và bảo vệ đàn gia cầm khỏi nguy cơ nhiễm bệnh.

Xem thêm: Bệnh Gumboro ở gà là gì? Hướng dẫn chẩn đoán và phòng ngừa

Điều trị bệnh cúm gia cầm ở gà

Bệnh cúm gia cầm là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng gây ra bởi virus cúm, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và năng suất của đàn gia cầm. Hiện nay, không có phương pháp điều trị đặc hiệu nào để chữa khỏi hoàn toàn bệnh cúm gia cầm, do đó việc phòng ngừa và kiểm soát bệnh là cực kỳ quan trọng. 

Tuy nhiên, nếu phát hiện bệnh kịp thời, có thể áp dụng một số biện pháp điều trị hỗ trợ để giảm thiểu tác động của virus và tăng cường khả năng phục hồi của gà.

Cách ly và kiểm soát dịch bệnh

Khi phát hiện gà nhiễm cúm, việc đầu tiên cần làm là cách ly những con bệnh khỏi đàn để ngăn ngừa sự lây lan của virus. Chuồng trại cần được vệ sinh và khử trùng kỹ lưỡng để tiêu diệt mầm bệnh còn tồn tại trong môi trường.

Sử dụng thuốc hỗ trợ và kháng sinh

Mặc dù không có thuốc điều trị đặc hiệu cho virus cúm, việc sử dụng các loại thuốc hỗ trợ như thuốc hạ sốt, thuốc long đờm, và thuốc giảm đau có thể giúp giảm bớt các triệu chứng của bệnh. Bên cạnh đó, dùng kháng sinh phổ rộng để ngăn ngừa nhiễm trùng kế phát do vi khuẩn có thể giúp bảo vệ sức khỏe cho đàn gà.

Bổ sung dinh dưỡng và tăng cường sức đề kháng

Trong quá trình điều trị, việc bổ sung vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin C và E, sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch cho gà, hỗ trợ quá trình hồi phục và giảm thiểu tác động của bệnh. Ngoài ra, việc cung cấp đủ nước sạch và thức ăn giàu dinh dưỡng là cần thiết để đảm bảo gà có đủ năng lượng chống chọi với bệnh tật.

Tiêm phòng định kỳ

Đối với những đàn gà chưa mắc bệnh, việc tiêm phòng vắc-xin cúm gia cầm định kỳ là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Vắc-xin sẽ giúp gà tạo ra kháng thể chống lại virus, giảm nguy cơ mắc bệnh và lây lan trong đàn.

Người chăn nuôi cần thường xuyên giám sát tình trạng sức khỏe của đàn gà, chú ý đến các dấu hiệu bất thường để có thể can thiệp kịp thời. Điều này không chỉ giúp kiểm soát tốt bệnh cúm mà còn ngăn chặn sự bùng phát của các bệnh khác.

Điều trị bệnh cúm gia cầm đòi hỏi sự kết hợp của nhiều biện pháp khác nhau, từ kiểm soát dịch bệnh, điều trị triệu chứng, đến tăng cường sức đề kháng và tiêm phòng. Việc thực hiện đồng bộ các biện pháp này sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ đàn gia cầm khỏi những tác động tiêu cực của dịch bệnh.

Bệnh cúm gia cầm là một thách thức lớn đối với người chăn nuôi, nhưng với sự hiểu biết và chuẩn bị kỹ lưỡng, chúng ta có thể bảo vệ đàn gia cầm khỏi những nguy cơ tiềm ẩn. Việc nhận diện sớm các triệu chứng, thực hiện các biện pháp phòng ngừa nghiêm ngặt, và tuân thủ các quy trình vệ sinh an toàn sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ lây lan và thiệt hại.

---