Bệnh giun kim ở gà – Làm thế nào để điều trị kịp thời?

• Tác giả Nhật Anh
• 2024.08.30

Bệnh giun kim ở gà là một vấn đề phổ biến và đáng lo ngại trong ngành chăn nuôi gia cầm. Cùng dongvat.edu.vn tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị và các biện pháp phòng ngừa bệnh giun kim ở gà để bảo vệ sức khỏe cho đàn gia cầm và giảm thiểu thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi.

Bệnh giun kim là gì?

Bệnh giun kim là một loại bệnh ký sinh trùng phổ biến, ảnh hưởng đến nhiều loài gia cầm và thủy cầm, bao gồm cả các loài nuôi trong trang trại lẫn loài chim hoang dã. Bệnh này gây ra những thiệt hại kinh tế đáng kể cho người chăn nuôi, không chỉ do trực tiếp làm giảm trọng lượng cơ thể, gây tắc ruột, và thậm chí làm chết vật nuôi, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh thứ phát hoặc nhiễm trùng cơ hội khác. 

Đặc biệt, giun kim đóng vai trò như một vật chủ trung gian, góp phần lây truyền bệnh viêm gan-ruột truyền nhiễm, còn được gọi là bệnh đầu đen, ở gà và gà Tây. Việc nhiễm giun kim không chỉ làm suy giảm sức khỏe của gia cầm mà còn làm gia tăng nguy cơ bùng phát các bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng khác trong đàn.

Nguyên nhân gây bệnh giun kim ở gia cầm

Bệnh giun kim ở gia cầm là do một số loài giun tròn ký sinh thuộc ngành Nematheminthes gây ra. Các loài giun này thuộc lớp Nematoda, bộ Ascaridae, và họ Heterakidae, với những đại diện chính gây bệnh bao gồm Heterakis gallinarum, Heterakis berampria, Heterakis brevispiculum, và Heterakis putustralis. 

Những loài giun này chủ yếu ký sinh trong ruột già của gia cầm và gây ra các triệu chứng bệnh lý nghiêm trọng. Giun kim, đặc biệt là Heterakis gallinarum, là nguyên nhân chính gây ra bệnh giun kim ở gà và các loài gia cầm khác. 

Chúng có khả năng sinh sản nhanh chóng và phát triển mạnh mẽ trong điều kiện chăn nuôi tập trung, nơi có mật độ gia cầm cao và vệ sinh chưa được đảm bảo. Những giun này thường lây nhiễm qua trứng giun, được thải ra ngoài theo phân của vật nuôi nhiễm bệnh. 

Trứng giun có thể tồn tại lâu trong môi trường và dễ dàng bị các vật nuôi khác nuốt phải qua thức ăn, nước uống hoặc môi trường sống bị nhiễm bẩn. Một khi nhiễm bệnh, giun kim phát triển nhanh chóng trong ruột già, gây ra các tổn thương nội tạng, tắc ruột, và suy giảm hấp thu dinh dưỡng. 

Ngoài ra, giun kim còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh thứ phát khác xâm nhập, bao gồm cả các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như viêm gan-ruột truyền nhiễm, hay còn gọi là bệnh đầu đen ở gà và gà Tây. 

Những tác động tiêu cực này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của gia cầm mà còn gây ra những thiệt hại kinh tế lớn cho người chăn nuôi. Việc kiểm soát và ngăn ngừa bệnh giun kim đòi hỏi phải có các biện pháp quản lý chăn nuôi tốt, vệ sinh chuồng trại sạch sẽ và sử dụng các biện pháp phòng ngừa thích hợp.

Các loài gia cầm có nguy cơ mắc bệnh giun kim

Bệnh giun kim có thể ảnh hưởng đến hầu hết tất cả các loài gia cầm, bao gồm gà, gà tây, chim cút, chim sẻ, vịt, ngan, ngỗng, và cả các loài chim hoang dã. Không chỉ giới hạn ở một vài loài, bệnh này có thể lây lan rộng rãi, ảnh hưởng đến cả gia cầm nuôi trong trang trại lẫn những loài chim sống trong tự nhiên. 

Điều đáng lưu ý là giun kim có thể tấn công gia cầm ở mọi lứa tuổi, từ gà con mới nở đến gà trưởng thành. Bất kỳ giai đoạn phát triển nào của gia cầm cũng có nguy cơ nhiễm mầm bệnh nếu tiếp xúc với môi trường bị ô nhiễm hoặc tiếp xúc với phân của những con vật đã bị nhiễm giun kim. 

Điều này cho thấy sự cần thiết của việc duy trì vệ sinh chuồng trại tốt và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để bảo vệ đàn gia cầm khỏi nguy cơ nhiễm bệnh giun kim.

Phương thức lây truyền của bệnh giun kim ở gia cầm

Bệnh giun kim ở gia cầm lây truyền chủ yếu qua đường miệng và do trứng giun kim có khả năng phát triển trực tiếp trong môi trường. Khi gia cầm bị nhiễm giun kim, trứng giun sẽ được thải ra ngoài môi trường qua phân. 

Các trứng giun này có thể tồn tại lâu trong môi trường và trở thành nguồn lây nhiễm chính. Một phần trứng giun kim sẽ bị các con gà khác vô tình ăn hoặc uống phải khi chúng tìm thức ăn và nước uống, dẫn đến lây nhiễm trực tiếp trong đàn.

Ngoài ra, trứng giun kim cũng có thể bị giun đất ăn và bảo tồn bên trong cơ thể giun đất trong thời gian dài. Khi gia cầm ăn giun đất bị nhiễm, chúng sẽ bị tái nhiễm giun kim. Điều này làm cho việc kiểm soát bệnh trở nên khó khăn, đặc biệt trong các hình thức chăn nuôi thả vườn, nơi mà gia cầm có nhiều cơ hội tiếp xúc với giun đất và môi trường bị ô nhiễm.

Đây là lý do tại sao bệnh giun kim và các bệnh liên quan như bệnh đầu đen có thể tồn tại dai dẳng và lây lan dễ dàng trong các khu vực chăn nuôi, đặc biệt là ở những nơi vệ sinh không được quản lý tốt. 

Việc hiểu rõ về phương thức lây truyền này là rất quan trọng để thực hiện các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả, đảm bảo sức khỏe và năng suất của đàn gia cầm.

Triệu chứng của bệnh giun kim ở gia cầm

Bệnh giun kim ở gia cầm có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và hiệu suất sản xuất của đàn.

Triệu chứng chung

Gia cầm nhiễm giun kim thường có biểu hiện chậm lớn, xù lông, và giảm ăn hoặc ăn kém. Lông, mỏ và da chân của chúng trở nên kém bóng bẩy, cho thấy dấu hiệu suy dinh dưỡng và sức khỏe bị suy giảm.

Triệu chứng tiêu hóa

Gia cầm mắc bệnh có thể đi phân đen, đôi khi lẫn máu, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác như bệnh đầu đen hoặc cầu trùng thể mãn tính. Đây là dấu hiệu của việc ruột bị tổn thương và sự hiện diện của ký sinh trùng trong đường tiêu hóa.

Gia cầm đẻ

Đối với gia cầm đẻ, có thể thấy số lượng trứng giảm đáng kể mà không có nguyên nhân rõ ràng. Điều này làm giảm năng suất của đàn và gây thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi.

Suy nhược và tử vong

Gia cầm bị nhiễm giun kim sẽ trở nên gầy gò và suy nhược dần theo thời gian. Trong trường hợp nặng, một số con có thể chết do tắc ruột, gây ra bởi sự tích tụ của giun kim, hoặc do nhiễm trùng thứ phát từ các bệnh khác. Những triệu chứng này cần được nhận biết sớm để có biện pháp can thiệp kịp thời, giúp ngăn chặn sự lây lan và giảm thiểu thiệt hại trong đàn gia cầm.

Bệnh tích bệnh giun kim ở gà

Khi tiến hành mổ khám gia cầm bị nhiễm giun kim, có thể quan sát thấy một số dấu hiệu đặc trưng sau đây:

Gia cầm bị nhiễm giun kim thường có xác rất gầy và bị suy kiệt nghiêm trọng, biểu hiện của sự suy dinh dưỡng kéo dài do ký sinh trùng gây ra.

Trong ruột thừa hoặc tại các khu vực giao nhau giữa van hồi manh tràng và ruột già, tiếp giáp với manh tràng, có thể phát hiện nhiều giun kim. Những con giun này có hình dạng dài, tròn như sợi thoi và kích thước dao động từ 6 đến 15 mm. Giun thường có màu vàng ngà hoặc trắng vàng nhạt, bám chặt vào niêm mạc ruột, gây tổn thương đáng kể.

Manh tràng của gia cầm nhiễm giun kim thường bị viêm loét, hoại tử, và xuất huyết. Các tổn thương này là kết quả của việc giun kim cắn vào niêm mạc ruột, gây ra viêm nhiễm và phá hủy mô, dẫn đến tình trạng hoại tử và xuất huyết nghiêm trọng.

Gan của gia cầm nhiễm bệnh thường sưng to và có dấu hiệu tụ máu, với các vùng tụ máu đen hoặc đỏ lốm đốm. Các đốm hoại tử xuất hiện trên bề mặt gan, biểu hiện của tổn thương do nhiễm trùng kéo dài và sự phá hủy của tế bào gan do ký sinh trùng.

Những dấu hiệu này cho thấy sự tổn hại nghiêm trọng mà giun kim gây ra đối với các cơ quan nội tạng của gia cầm, và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chẩn đoán và điều trị kịp thời để ngăn chặn sự lây lan và giảm thiểu thiệt hại trong đàn.

Phương pháp điều trị bệnh giun kim ở gia cầm

Việc điều trị bệnh giun kim ở gia cầm có thể thực hiện hiệu quả bằng cách sử dụng một số loại thuốc tẩy giun đặc trị. Dưới đây là các thuốc phổ biến và liều dùng của chúng:

Lava-20

Đây là một loại thuốc tẩy giun hiệu quả, được khuyến cáo dùng với liều lượng 20g cho mỗi 100kg trọng lượng gia cầm. Thuốc nên được trộn vào thức ăn và cho gia cầm ăn một lần duy nhất. Phương pháp này giúp tiêu diệt giun kim trong hệ tiêu hóa của gia cầm nhanh chóng và hiệu quả.

Mebendazole 10%

Mebendazole là một trong những thuốc tẩy giun phổ biến, với liều lượng 0,4g cho mỗi kg trọng lượng cơ thể gia cầm. Thuốc này nên được sử dụng trong một lần điều trị, giúp tiêu diệt giun kim hiệu quả và hỗ trợ hồi phục sức khỏe của gia cầm.

Cambendazole

Cambendazole là thuốc tẩy giun có hiệu quả cao, với liều lượng 5-7g cho mỗi kg trọng lượng gia cầm. Một liều duy nhất của thuốc này sẽ giúp tiêu diệt giun kim trong cơ thể gia cầm, đồng thời cải thiện tình trạng sức khỏe của chúng.

Phenothiazin

Phenothiazin là một thuốc khác có khả năng điều trị bệnh giun kim, với liều lượng từ 1-1,5g cho mỗi kg trọng lượng gia cầm. Một lần sử dụng thuốc này sẽ giúp kiểm soát và loại bỏ giun kim một cách hiệu quả.

Những thuốc này đều có khả năng điều trị bệnh giun kim một cách hiệu quả khi được sử dụng đúng cách và theo đúng liều lượng quy định. Việc lựa chọn thuốc và liều lượng cần phải dựa trên tình trạng cụ thể của gia cầm và hướng dẫn của bác sĩ thú y để đạt được kết quả tốt nhất.

Các biện pháp phòng ngừa bệnh giun kim ở gia cầm

Để bảo vệ gia cầm khỏi bệnh giun kim, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng. Dưới đây là những phương pháp hiệu quả để kiểm soát và phòng tránh bệnh giun kim:

Để giảm nguy cơ lây nhiễm giun kim, sân vườn và khu vực chăn nuôi nên được cuốc xới thường xuyên và rắc vôi định kỳ từ 10 đến 20 ngày một lần. Việc này giúp tiêu diệt trứng giun kim và làm giảm mật độ mầm bệnh trong môi trường sống của gia cầm.

Các lối đi trong khu vực nuôi và xung quanh chuồng cần được rắc vôi đều đặn để ngăn ngừa sự lây lan của giun kim. Trước cửa chuồng cũng nên thiết lập hố sát trùng để kiểm soát sự lây nhiễm từ bên ngoài.

Để duy trì sức khỏe tốt cho gia cầm, nên thực hiện tẩy giun định kỳ mỗi 2-3 tháng. Sử dụng 20g thuốc Leva20 trộn vào thức ăn hoặc nước uống cho 100kg trọng lượng gia cầm, và chỉ cần thực hiện một lần duy nhất trong mỗi chu kỳ điều trị.

Mỗi 20 ngày, nên cho gia cầm uống nước pha thuốc tím hoặc Sulfate đồng để khử trùng. Liều dùng là 1g Sulfate đồng cho mỗi 10 lít nước, và để gia cầm uống trong 2 giờ trước khi đổ đi. Alternately, có thể pha 5ml T.Metrion vào 1 lít nước và cung cấp cho gia cầm uống cả ngày thay cho nước uống thường xuyên.

Những biện pháp phòng ngừa này sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh giun kim, bảo vệ sức khỏe của gia cầm và nâng cao hiệu quả chăn nuôi. Việc duy trì vệ sinh môi trường và thực hiện tẩy giun định kỳ là những yếu tố quan trọng trong việc phòng chống bệnh.

Bệnh giun kim ở gà là một vấn đề nghiêm trọng trong chăn nuôi gia cầm, với khả năng gây ra những tổn thất lớn về sức khỏe và sản lượng của đàn gà. Việc nhận diện sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp điều trị hiệu quả là rất quan trọng để kiểm soát và ngăn chặn sự lây lan của bệnh. 

---